O`zbekiston finlandiya pedagogika unstituti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi

2.2. To’rt yoshlibolalarining To’rt yoshlibolalari bilan tabiiy material bilan ishlash usuli

Hunarmandchilik qilish jarayonida yangi ish usuli bilan tanishishda bolalarni kichik guruhlarga bo'lish maqsadga muvofiqdir. Tayyor o'yinchoqni lak bilan qoplash mumkin. O'yinchoqni jozibali va bardoshli qilish uchun lak bilan qoplangan. Rasmni tarbiyachi bajarishi kerak. Tabiiy materialdan tayyorlangan o'yinchoqlarni shisha ostida bolaning ko'zlari darajasida saqlang. Somondan o'yinchoqlar yasash, qobiqlarni kichik guruhlarga ajratish kerak, chunki bu murakkab o'yinchoqlar va o'qituvchiga barcha bolalarning harakatlarini nazorat qilish qiyin bo'ladi.
Agar siz bolalar bilan tabiiy materialdan hunarmandchilik qilish bo'yicha ishlash yo'lini tutsangiz, dastlab yigitlar namunani ko'rib chiqishlari, uning tuzilishini, ishlab chiqarish usullarini tahlil qilishlarini ko'rishingiz mumkin; keyin bu jarayonni o'zlashtirgandan so'ng, vazifalar murakkablashadi: o'quvchilarga yasalishi kerak bo'lgan o'yinchoqning rasmi yoki fotosurati ko'rsatiladi va nihoyat, ular oldindan tahlil qilmasdan, topshiriq bo'yicha yoki o'zlariga ko'ra hunarmandchilik qiladilar. o'z rejasi¹⁶.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning tabiiy material bilan ishini tashkil etish metodikasi didaktika tamoyillariga asoslanadi: tizimli, izchil, mavjud va boshqalari.
O‘rta guruh bolalarining atrofdagi hodisalarga qiziqishi ancha ortadi, ular musiqa rahbariga turli savollar bera boshlaydilar. Bu yoshda nutq rivojlanishida jiddiy o'zgarishlar yuz beradi: bolalarning solz boyligi ortadi, ular tevarak-atrof haqida fxkr yurita oladigan bo‘ladilar, badiiy asarlarga, musiqa - ritmga ta’sirchanlik kuchayadi. To‘rt yoshli bolalar musiqadan emotsional ta’sirlanadilar. Ular musiqadagi yorqin kayfiyatni (musiqaninig sho'x yoki osoyishta ekanini) oson farqlaydilar. Tanish qo‘shiq va kuylami bilib oladilar, ulaming nomlarini aytadilar. Bolalar tovuslilar balandligini, tembrini farqlay oladilar, musiqa rahbarining ovoziga yaxshi moslashadilar, cho‘zib kuylay boshlaydilar. Ular yurish, yugurish ritmini, yorqin dinamik va temp o‘zgarishlarini, asar (kuy)ning 2 qismli shaklini harakat bilan ifodalay oladilar. o‘rta guruhlarda musiqa mashg‘ulotlarini o‘tkazishdan maqsad va ko‘zda tutilgan vazifalar quyidagilardan iborat: - turli kayfiyatdagi musiqa asarlariga qiziqishni uyg‘otish; - musiqa yangraganda undagi o‘zgarishlarni his etish; - tovushlar baland-pastligini, 2-3 ta bolalar cholg'u asboblarining tembrlarini farqlash; - yurish-yugurishga mos harakatni ifodalash; - tanish qo‘shiq. va kuylami tinglab farqlash qobiliyati va malakalarini tarbiyalash; - qo‘shiq kuylashda kuychanUk (tovushlarni mayin cho‘zish), sodda oddiy ritmdagi qo'shiqlarni sof intonatsiyada kuylash, jarnoada kuylash malaka va ko'nikmalarini shakllantirish; - raqs va obrazli harakatlami o‘rganishda musiqa va harakat birligini rivojlantirish. To‘rt yoshli bolalarda musiqiy ijodkorlikning dastlabki kurtaklari namoyon bo‘ladi. Ular turli obrazlami yangicha talqin eta boshlaydilar, ijodiy yutuqlaridan zavqlanadilar, mustaqil fikr yuritishga o‘rganadilar¹⁷.
O‘rta guruh bolalarining diqqat-e’tibori oldingi guruhga qaraganda birmuncha turg‘un, nutqi, xotirasi, musiqani idrok etish qobiliyati ancha rivojlangan bo'ladi. Ular raqsbob kuylami jonli ijro etadilar. Bu yoshda musiqaning mazmuni va xarakterini bilishga qiziqish paydo bo1 ladi. Musiqa asarlari ham bolalar xotirasida ancha vaqt saqlanib qoladi, ular o‘z taassurotlarini hikoya qilib berishga harakat qiladilar. Qo'shiqlami musiqiy harakatlami aniqbajarib ijro etadilar. Bolalar cholg'u asboblarida yengil kuylarga jo‘r bo‘lish qobiliyatiga ega bo‘ladilar. Musiqa mashg‘ulotlarida faol qatnashib, berilgan topshiriqlami kichik guruhga qaraganda aniq bajara oladilar. Musiqiy ertaliklar, tadbirlarda faol qatnashadilar. Olrta guruh uchun musiqa mashg'ulotlarining davomiyligi 20-25 daqiqani tashkil etadi.
Model qurilishi. Imitativ model bolalar o'qituvchidan keyin qurilishning barcha bosqichlarini takrorlaganda qo'llaniladi. Birinchidan, o'qituvchi sekin sur'atda va batafsil tushuntirishlar bilan konstruktiv detallarni ishlab chiqarishdan yakuniy tayyor namunagacha bo'lgan barcha ish ketma-ketligini namoyish etadi. Keyin bolalar qurilishni mustaqil ravishda va tarbiyachining tuzatishlari bilan bajara boshlaydilar.
Modelga asoslangan dizayn yanada murakkab dizayn turidir. Odatda, bu turdagi modelga muvofiq loyihalashdan keyin qo'llaniladi. Bolalarga tayyor mahsulot ko'rsatiladi, lekin ishlab chiqarish jarayonining o'zi emas. Asboblar, materiallar va o'zingizga o'xshash narsalarni yaratishning ijodiy vazifasi taklif etiladi.
Shunday qilib, bolaning oldida vazifa turibdi va uni hal qilish yo'lini mustaqil ravishda izlash kerak. Buning yordamida obrazli fikrlash rivojlanadi.