Oʻzbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti ma’lumotlar bazasi fanidan

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Ma’lumotlar bazasi fanidan 1.2.3.4-laboratoriya ishi
MAVZU: Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish.

Bajardi: 120-20 guruh talabasi Zokirov A.


TOSHKENT – 2021

1- Laboratoriya ishi
Mavzu: Ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish (ER modeli).

Ishdan maqsad: Ma’lumotlar bazasini loyihalash uchun mohiyat-aloqa modelini ishlab chiqish bo`yicha ko`nikmaga ega bo`lish.

Masalaning qo`yilishi: Ma`lumotlar bazasini lohiyalash va “Mohiyat–aloqa” modelini ishlab chiqish.
1.1jadval. “Omborxona” predmet sohasining obyektlari

№	Obyektlar
1	Xodimlar
2	Filial
3	Xaridorlar
4	Mahsulotlar
5	Yetkazib beruvchi

1.2jadval.

Xodimlar obyektining xususiyatlari

ID	Filial_id	FISH	Lavozimi	Telefon raqami	Maoshi

1.3jadval. Filiallar obyektining xususiyatlari.

ID	Filial_nomi	Manzili
1
2

1.4jadval. Xaridorlar obyektining xususiyatlari.

ID	Xaridor	Manzili	Ehtiyotqism	Miqdori
1
2

1.5jadval.

Ehtiyotqismlar obyektining xususiyatlari.

ID	Filial_id	Ehtiyotqism	Ombordagi_ miqdori	Narxi
1
2

1.6jadval. Yetkazib beruvchilar obyektining xususiyatlari.

ID	Ehtiyotqism	Yetkazib beruvchi	Yetkazib berilgan sana	Xaridor_id
1
2

Omborxona

ID

FISH

Lavozimi

Telefon raqami

Maoshi


2- LABORATORIYA ISHI

Mavzu: Relyatsion ma`lumotlar bazasini loyihalash.

Ishdan maqsad: Ma`lumotlar bazasini relyatsion modeli uchun jadvallar tizimini ishlab chiqishni o`rganish va ob`yektlarni bog`lanish munosabatlarini tahlil qilish.

Masalani qo`yilishi: Berilgan predmet soha ma`lumotlar bazasidagi barcha ob`yektlarni relyatsion modelini ishlab chiqish.

2.1-jadval.

Xodimlar jadvali

ID	Filial_id	FISH	Lavozimi	Telefon raqami	Maoshi
1	2	Bahodirov Shovkat	Ishchi	97 177 10 57	1 000 000
2	2	Odiljonov Sharifjon	ishchi	97 715 69 47	1 000 000

2.2-jadval.

Filiallar obyektining xususiyatlari

ID	Filial_nomi	Manzili
1	Bodomzor	Bodomzor ko’chasi 12-uy
2	Jomiy	Shiroq ko’chasi 110-uy

2.3-jadval. Xaridorlar jadvali

ID	Xaridorlar	Manzili	Mahsulot nomi	Narxi
1	Magazin GM	Sh.Iloqiy 63-uy	Oyna	500000
2	PSM avto	Malika bozor	Balom	200000

2.4-jadval. Mahsulotlar jadvali

ID	Filial_id	Mahsulot nomi	Ishlab chiqarilgan davlat	Yili	Ombordagi miqdori	Narxi
1	1	Lassa 14/70/165	Xitoy	2021	15	200000
2	1	Avtooyna Lacetti	Uzbekistan	2021	5	500000

2.5-jadval. Yetkazib beruvchilar jadvali

ID	Mahsulot nomi	Yetkazib beruvchi	Keltirilgan sana	Miqdori	Yetkazib berilgan narxi	Xaridor_id
1	Lassa 14/70/165	Anvar	01.10.2021	7	250000	2
2	Avtooyna	Shokir	05.10.2021	2	600000	1

3 - LABORATORIYA ISHI
Mavzu: SQL tilida jadvallar yaratish, o`zgartirish va o`chirish
Ishdan maqsad: predmet soha ma‘lumotlar bazasini so`rovlar orqali yaratishni va so`rovlar orqali oddiy jarayonlarni bajarishni o`rganish, hamda ko`nikmaga ega bo`lish. Talabalarda DDL komandalaridan foydalanish va shu orqali relyasion MB yaratish ko‘nikmasini hosil qilish.
Masalani qo`yilishi: Predmet soha ma`lumotlar bazasini SQL so`rovlari orqali yaratish. Mavjud ob`yektlarni so`rovlar orqali ma`lumotlar bilan to`ldirish, o`zgartirish va keraksiz ma`lumotlarni o`chirishni ko`rib chiqish.

Ishni bajarish tartibi

1. 
   Eski yaratilgan ma‘lumotlar bazasini ko‘ramiz:
   

So`rov: show databases;

Natija:

2. 
   Yangi Omborxona nomli baza yaratamiz;
   

So`rov: create database Omborxona;

Natija:

3. 
   Bazani tanlagach, Xodimlar nomli jadval yaratamiz:
   

So`rov: create table Xodimlar (id int not NULL, FISH varchar(100), Lavozimi varchar(50), Telefon_raqami varchar(60), Maoshi varchar(50));

Natija:

4. 
   Jadvalni ko‘ramiz:
   

So`rov: desc Xodimlar;

Natija:

4. 
   Manzili nomli satrning o‘lchamini o‘zgartiramiz:
   

So`rov: Alter table Xodimlar modify Lavozimi varchar(55);

Natija:

4. 
   Filiallar jadvali bilan ham xuddi shu kabi ishlarni bajaramiz:
   

4 - LABORATORIYA ISHI
Mavzu: Ma’lumotlarni tanlash va ular ustida amallar
Ishdan maqsad: Talabalarda DML komandalaridan foydalanish va shu orqali relyatsion MB da ishlash ko‘nikmasini hosil qilish.
Masalaning qo`yilishi: Avvalgi laboratoriya mashg‘ulotida yaratilgan Omborxona ning MB ustida amallar bajarish.

Ishni bajarish tartibi

1.Jadval atributlariga qiymatlar beramiz:

So`rov: Insert into Xodimlar(id, FISH, Lavozimi, Telefon_raqami, Maoshi) values(1, “Bahodirov Shovkat”, “Ishchi”, ‘971771057’,’1000000’);

Natija:

2. 
   Jadvalni tanlaymiz va SELECT operatori orqali ekranga chiqaramiz.
   

So`rov: Select * from Xodimlar;

Natija:

2. 
   Jadvalga yangi satr qo‘shamiz va UPDATEdan foydalanib, undagi ma’lumotlarni o’zgartiramiz.
   

So`rov: Update Xodimlar set Lavozimi=”Yordamchi ishchi” where id=2;

Natija:

2. 
   DROP operatori orqali jadvalni o‘chiramiz:
   

So`rov: drop table Xodimlar;

Natija: