97
Respublikasining o‘qituvchilar to‘g‘risida»gi qonunlari «Xitoy Xalq Respublikasi-
da ilmiy darajalar to‘g‘risidagi Yo‘riqnoma»si
bilan boshqarilib, ular bilan bir
qatorda XXR Davlat Kengashi «Nogironlar ta’limi xususidagi holat», «Ta’limdagi
muvaffaqiyatlari uchun taqdirlash to‘g‘risidagi holat», «O‘qituvchilar mandati
xususidagi holat», «Bolalar bog‘chalarini boshqarish haqidagi holat»
va boshqa
(jami 10 ta) turli xil qarorlar asosida amalga oshiriladi.
Вundan tashqari Ta’lim vazirligining 600 dan ortiq ma’muriy aktlari
Respublikada zarnon talablari va jahon standartlariga mos keladigan qonun
hujjatlaridan iboratdir. O‘tgan yili «Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuniga qo‘shimcha
ravishda yana 138 ta mahalliy qarorlar qabul qilinib
barcha qonunlar nazorati va
amaldaga ijrosi yuqori mavqega ega tashkilotlar tasarrufidadir.
Ayni paytda sohadagi barcha qonun hujjatlarining amaldagi faoliyati qattiq
nazorat ostiga olingan. Aynan shu qonun va qonuniy hujjatlar Xitoyda davlat ta’limi
yo‘nalishi va sohaning asosiy g‘oyalari ta’lim muassasalarida olib borilishi lozim
bo‘lgan axloqiy-tarbiyaviy ishlar mezonini belgilab berdi.
50 yil ichida Xitoy Xalq Respublikasining ta’limi ulkan yutuqlarga erishdi,
Ayniqsa, so‘nggi 20 yil davomida Xitoyda olib borilgan siyosiy islohotlar va ta’lim
tizimining ochiqligi ta’lim
muassasalari, o‘qituvchilar va albatta, o‘quvchilar
sonining keskin ortishiga olib keldi.
Bugungi kunga kelib XXRda 1590 ming ta’lim muassasalari faoliyat yuritib,
ulardan 860 mingtasi yoshlarga mo‘ljallangan bo‘lsa, 730 mingta ta’lim muassa-
salari katta yoshdagilar ta’lim olishiga ixtisoslashgan. O‘quv yurtlarida 230 mil-
liondan ortiq o‘quvchilar ta’lim olib, ularga 16 million o‘qituvchilar
dars berish-
moqda.
Xitoy hukumati boshlang‘ich ta’limni rivojlantirishga katta e’tibor berib
kelmoqda. 181100 ta bog‘chada 23,262,600 nafar 3 yoshdan maktab yoshigacha
bo‘lgan
bolalar tarbiyalanib, milliy g‘oyani singdirish, bolajonlarni Vatanga
muhabbat, xalq ishiga sadoqat ruhida tarbiyalash mudira
vazifa qilib belgilab
qo‘yilgan. 1949 yili mamlakat aholisining 80% savodsiz bo‘lib, shu yildan boshlab
Xitoy hukumati mamlakatda mazkur muammoni tugatish borasida keng ko‘lamdagi
ishlarni amalga oshira boshladi. Yarim asrdan so‘ng savodsizlar soni 5,5% ni tashkil
qilib, bular ham 60 yoshdan oshgan qariyalar edi.
Bugunga kelib hukumat diqqat-e’tiborini maxsus ta’lim rivojiga qaratmoqda.
Xalq farovonligini oshirish, jismoniy nuqsonga ega odamlar, nogironlarning jami-
yatdan ajralib qolmasliklari hamda ularning intilishlarini rag‘batlantirish maqsadi-
da ochilgan mazkur ta’lim muassasalarining soni ayni paytda 1600 dan ortib ketdi.
Bu o‘rinda Xitoyda mahalliy aholi bilan birgalikda bir tanu bir jon bo‘lib yashayot-
gan kam sonli millat vakillarming ta’lim olishlari uchun ham barcha sharoitlar
yaratilgan.
Xitoydagi 55 ta elatdan 53 tasi o‘z tiliga ega bo‘lib, mamlakatning beshta
avtonom hududlari-Sintszyan, Tibet, Ninsya, Ichki Mo‘g‘iliston va Nuansisda 12 ta
milliy universitetlar, 74 ta kasbga yo‘naltirilgan milliy oliy o‘quv maktablari, 3500
ta milliy o‘rta maktablar va 20 mingdan ziyod milliy boshlang‘ich ta’lim
muassasalari faoliyat ko‘rsatayotir.
98
Shuningdek, hukumat turli xil ko‘rinishdagi ta’lim muassasalari va kurslarini
ochayotgan jamoat tashkilotlarini ham qo‘llab-quvvatlamoqda.
Ayni paytda
samarali faoliyat yuritayotgan ta’lim muassasalarining bunday ko‘rinishlarida 10
milliondan ziyod har xil yoshdagi aholi vakillari bilim olmoqdalar.
Masofadan turib ta’lim olish tizimi Xitoyda 1990 yillardayoq shakllanib
bo‘lgan edi. Asosan bu teleko‘rsatuv va radio eshittirishlar 2000 yilga kelib
Xitoyning barcha hududlariga yetib borgan INTERNET va CERNET bo‘ldi.
CERNET 1994 yili tashkil topib, ta’lim va ilmiy tekshirishlar tarmog‘i hisoblanadi.
Aynan shu tarmoq hozirgi kunda 70 ta shahar va 400 ta oliy o‘quv yurtlarini qamrab
olib, mamlakatda va xorijda
qilinayotgan kashfiyotlar, ta’lim sohasidagi
yangiliklaming tezkorlik bilan tarqalishiga imkon yaratib bermoqda. INTERNET
orqali masofadan o‘qitish yaxshi yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, bugunga kelib Xitoyda 30
ta oliy o‘quv yurtlari o‘z talabalariga ularni mehnat faoliyatlaridan uzmagan
holda bilim olishlariga ko‘maklashayotir. Xitoy ta’lim
tizimining yorqin qirrala-
ridan yana biri, bu - mamlakatda har bir odam hayotining oxirigacha har qanday
ta’lim muassasalarida o‘qish huquqiga egadir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
