O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta Maxsus Ta`lim Vazirligi Buxoro Davlat universiteti Ijtimoiy-iqtisodiy fakul’teti Iqtisodiy ta`lim va turizm kafedrasi

 

1-chizma. Lorents egri chizig'i. 

---

 

 

Yalpi  daromadning  aholi  guruhlari  o`rtasida  taqsimlanishini  tavsiflash  uchun 

aholi daromadlari tengsizligi indeksi (Jini koeffitsienti) ko`rsatkichi qo`llaniladi. 

Djini  koeffitsienti  chizmadagi  Lorents  egri  chizihi  bilan  mutloq  tenglik  chizig’i 

o`rtasidagi  yuzaning  0FE  uchburchak  yuzasiga  nisbati  orqali  aniqlanadi.  Bu 

ko`rsatkich  qanchalik  katta  bo`lsa,  (ya`ni  1,0  ga  yaqinlashsa)  tengsizlik  shuncha 

kuchli  bo`ladi.  Jamiyat  a`zolari  daromadlari  tenglashib  borganda  bu  ko`rsatkich  0 

(nol')ga  intiladi.  Masalan,  keyingi  yarim  asr  davomida  Jini  indeksi  Buyuk 

Britaniyada 0,39 dan 0,33 ga qadar, AqSHda esa 0,38 dan 0,34 ga  qadar pasaygan 

(1-rasm). 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  daromadlar  tengsizligini  keltirib  chiqaruvchi 

umumiy omillar ham mavjud bo`ladi. Bularning asosiylari quyidagilar: 

- 

kishilarning umumiy (jismoniy, aqliy va estetik) layoqatidagi farqlar; 

- 

ta`lim darajasi va malakaviy tayyorgarlik darajasidagi farqlar; 

- 

tadbirkorlik mahorati va tahlikaga tayyorgarlik darajasidagi farqlar; 

- 

ishlab  chiqaruvchilarning  bozorda  narxlarni  o`rnatishga  layoqatliligi 

(bozordagi hukmronlik darajasidan kelib chiqib) darajasidagi farqlar. 

Bunday  sharoitda  davlatning  daromadlarni  qayta  taqsimlash  vazifasi 

daromadlar  tengsizligidagi  farqlarni  kamaytirish  va  jamiyat  barcha  a`zolari  uchun 

ancha qulay moddiy hayot sharoitini ta`minlashga qaratiladi. 

Daromadlar  tengsizligi  kamayishining  taxminan  80  foizini  asosan  transfert 

to`lovlari  taqozo  qiladi.  Aniqroq  aytganda  davlat  transfert  to`lovlari  eng  past 

daromad  oluvchi  kishilar  guruhi  daromadining  asosiy  qismi  (70-75%)ni  tashkil 

qiladi va qashshoqlikni yumshatishning eng muhim vositasi hisoblanadi. 

 

 

---