O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Sulaymon Yudakov 
(1916-1990)
o‘zbekiston xalq artisti, kompozitor sulaymon 
aleksandrovich yudakov XX asr o‘zbek musiqasi san’atini 
rivojlanishiga ulkan hissa qo‘shdi.
s.yudakov 1916-yil 14-aprel qo‘qon shahrida kambag‘al 
kosib oilasida tug‘ildi. U 7 yoshidan poyafzal tozalovchi bo‘lib 
ishlaydi. Bu haqda uning o‘zi shunday deydi: “ishim yurishib, 
pul topadigan bo‘ldim. Kunlardan bir kun qomati kelishgan, 
ovro‘pacha kiyingan odam kelib o‘tirib, etigini tozalattirdi 
va meni gapga soldi. oilaviy ahvolimni va kechki maktabga 
endigina borganimni bilib, meni 1928-yili etim bolalar uyiga 
joylashtirdi. menga otalik qilgan odamning ismi sharifini 
surishtirsam, Hamza ekan”.
s.yudakov bolalar uyida damli cholg‘u asboblar orkestriga 
qatnashib, fleyta chalishni o‘iganadi. 1932-yili Moskva davlat 
konservatoriyasi qoshidagi musiqa “Rabfak”ni fleyta sinfiga 
o‘qishga kirdi. 1934-yilda “Rabfak” bekilib, konservatoriya 
qoshida moskva davlat musiqa texnikumi oehiladi. s.yudakov 
mazkur texnikumning kompozitorlik bo‘limiga o‘qishga 
qabul qilinadi. Kompozitsiyadan avval m.mesnerda, so‘ngra 
m.Gnesinda ta’lim oldi. 1938-yil texnikumni bitiiganidan so‘ng, 
R.Gliyer sinfida kompozitsiyadan saboq oldi.

---

126
s.yudakov 1941-yildan boshlab asosan, ijod bilan 
shug‘ullanib, o‘zbek musiqa madniyati rivojiga o
s
z hissasini 
qo‘shdi. U yurt qahramoni qo‘chqor Turdiyevga bag‘ishlab, 
“do‘stlar”, “oldinga bosing”, “Chavandozlar qo‘shig‘i” kabi 
qo‘shiqlar, “Xabibi tu manam
m
 romansi, 1942-yil “Farzand” 
musiqali dramasi, torli kvartet uchun uchta pyesa, simfonik 
orkestr uchun “syuita” asarlarini yaratdi. 194l–42-yillarda 
ijod qilish bilan birga Hamza nomidagi san’atshunoslik ilmiy-
tadqiqot institutida ilmiy xodim bo‘lib ishladi. 1943-44-yillarda 
Tojikiston filannoniyasida badiiy rahbar sifatida faoliyat olib 
bordi. Kompozitor Tojikiston davlat madhiyasining musiqasini 
ham yozgan.
1946-yilda u Toshkentga qaytib kelib, o‘z ijodini davom 
ettirdi. Xor, yakkaxon, sirnfonik orkestr uchun “G‘alaba” 
kantatasi, “Kuylama sohibjamol”, “Guliston tepaliklarida”, 
“Bulbul”, “inezilya men bu yerdaman” kabi romanslari, 
A.Lohutiy so‘ziga “Afsonayi dil”, “Tasfiri tu” romanslari, skripka 
va fortepiano uchun “sharqpoemasi” shular jumlasidandir.
Kompozitor turli janrda ko‘plab asarlar yaratdi. Uning 
skripka, violonchel va fortepiano uchun “syuita”si (1946), 
simfonik orkestr uchun “Tantanavor uverturasi” (1949), torU 
kvartet uchun “syuita”si (1949), simfonik orkestr uchun 
“Xorazmcha bayram marshi”(1951), “mirzacho‘l” vokal-
simfonik syuitasi (1951), “Tinchlik kabutari” syuitasi (1954), 
“mening Vatanim” kantatasi (1955), “muborakbod” kantatasi 
(1972), “o‘zbekiston” yakkaxon, xor va simfonik orkestr uchun 
poema-kantatasi(1973), “G‘alaba” oratoriyasi(1975) hamda bir 
qancha qo‘shiqlari o‘lkamizni zamonaviy musiqa san’atiga yana 
bir iste’dodli kompozitor kirib kelganidan darak beigan edi.
Kompozitor s.yudakovga eng katta shuhrat keltirgan asari 
“maysaraning ishi” nomli birinchi o‘zbek komik operasi bo‘ldi. 
1958-yilda alisher Navoiy nomidagi (o‘zbekiston davlat katta 
akademik opera va balet teatrida sahna yuzini ko‘rgan mazkur 

---

127
asar teatrning asosiy repertuatlaridan biri bo‘lib, hozirga qadar 
ijro qilimnoqda.
Kompozitor 1997-yilda “Nasriddin afandining yoshligi” 
nomli birinchi komik baletni yaratdi, U R.Hamroyev va 
m.melkumov bilan hamkorlikda “oq yo” musiqali dramasini 
yozdi. “Furqat”, “Gullar ochilganda”, “Temirchi bayrog‘i” kabi 
kinofilmlarga ham musiqa bastalagan. U kamer-cholg‘u ansambh 
va orkestrlariga ham asarlar yaratgan.
Kompozitor s.yudakovning buyuk xizmatlari ordenlari, 
bir necha medallar bilan, “o‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan 
san’at arbobi”, “o‘zbekiston xalq artisti” faxriy unvonlari bilan 
taqdirlangan.