O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi

Taqrizchilar: 
SH.D. Karimbaev – 
TTA , Jamoat salomatligi kafedrasi dotsenti, t.f.n. 
B.B. Inakova – 
ADTI
, 
o’quv- uslubiy bo’limi mudiri, dotsent, t.f.n.
 
 
 
O’quv qo’llanma ADTI Markaziy uslubiy xay’atida muxokama qilindi va institut 
kengashiga tavsiya qilindi 
« » _______________ 2017 yil Bayonnoma №______ 
O’quv qo’llanma ADTI kengashida tasdiqlandi
« » _______________ 2017 yil Bayonnoma №_______ 
 
 
 
 
 Kengash kotibasi, dotsent X.A.Xusanova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
 

---

KIRISH 
 
 
Mamlakatimizda Sog’likni saqlash tizimida isloxatlarni amalga oshirish 
davom etayotgan va jamiyatda yangi davr, bozor munosabatlarining 
shakllanayotgan bir davrda, tizimda mavjud davolash-profilaktika muassasalar 
faoliyatini o’rganish va taxlil qilish xamada tizimning barcha yo’nalishlardagi 
faoliyatlarini to’g’ri va samarali rejalashtirishda tibbiyot statistikasining to’tgan 
o’rni muxim axamiyat kasb etadi. Mustaqillikning dastlabki kunlaridan boshlab, 
mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov jamiyatda sog’lom avlodni shakllantirish 
g’oyasini ilgari surib, keyingi qator yillar ana shu g’oya atrofida, hukumatimiz 
tomonidan o’nlab maxsus davlat dasturlari ishlab chiqildi. Aholi salomatligini 
oldindan ilmiy baholash, kadrlar tayyorlash milliy dasto’rini tibbiyot soxasida 
hayotga tadbiq qilish, zarur shifokorlar va boshqa tibbiy xodimlarni to’g’ri 
rejalashtirish, aholi orasida kasallanish, nogironlik va o’limni kamaytirish borasida 
samarali istiqbolli dasturlarni ishlab chiqishda amaliy tibbiy xodimlarning tibbiy 
sanitariya statistikasidan yetarli darajada bilim, malaka va ko’nikmalarga ega 
emasliklari keyingi paytlarda yaqqol kuzga tashlanib qolmoqda.
Mazkur qo’llanmani yaratishdan asosiy maqsad, sog’liqni saqlash tizimida, 
joylarda faoliyat ko’rsatayotgan shifokorlarni o’zlari ishlayotgan davolash-
profilaktik muassasasining faoliyatini taxlil qilish va zarur ko’rsatkichlarni 
hisoblashga, shu bilan birga, aholi salomatligini baholovchi asosiy namuna 
ko’rsatkichlarni hisoblashni va barcha mavjud hisob va hisobot hujjatlarini to’g’ri 
rasmiylashtirishni o’rgatishdan iboratdir. Ayniqsa, tizimda yangi tashkil etilgan 
qishloq vrachlik punktlari, turli xil yo’nalishdagi markazlarning, oila poliklinikasi, 
shuningdek xususiy tibbiy muassasalarning son va sifat ko’rsatkichlarini, qolaversa 
aholini dispanserizatsiya qilishning samara ko’rsatkichlarini to’g’ri hisoblash 
alohida ahamiyat kasb etadi. 
Mazkur qo’llanmada X Xalqaro kasalliklar tasnifi asosida ishlab chiqilgan 
tizimda faoliyat ko’rsatayotgan barcha turdagi davolash-profilaktika muassasalari, 
har xil turdagi kasalliklar, aholining murojatlari va boshqa faoliyatlar bo’yicha 
amaldagi shakllarni to’g’ri to’lg’azish va shu muassasalar uchun zarur 
ko’rsatkichlarni hisoblash usullari misollar asosida taqdim etiladi. 
Aholi 
salomatligini baholovchi barcha turdagi ko’rsatkichlarni to’g’ri baholamasdan, 
kasallanish va demografik ko’rsatkichlarni shuningdek davolash-profilaktika 
muassasalarining faoliyatini ilmiy yoki talab darajasida tahlil qilmasdan turib, 
aholi orasida kasallanish, nogironlik va o’lim sabablarini kamaytirish yoki bartaraf 
qilishga yo’naltirilgan tadbirlarni to’g’ri rejalashtirib bo’lmaydi. SHu boisdan 
mazkur qo’llanmani yaratishda, biz joylarda tashkiliy-uslubiy bo’limlarda 
ishlayotgan mas’ul xodimlar, nafaqat hisobotlarni mutloq sonlar bilan 
to’lg’azishni, balki jarayonni baholovchi intensiv, ekstensiv, aloqadorlik, yaqqollik 
ko’rsatkichlarini, 
shuningdek 
o’rtacha 
miqdorlarni 
va 
korrelyatsiya 
koeffitsentlarini, dinamik qator ko’rsatkichlarini to’g’ri hisoblashni, oylik, yillik 
hisobotlarni o’z vaqtida topshirishni o’rgatishni nazarda tutdik. 
O’ylaymizki, ushbu qo’llanma Respublikamizda faoliyat ko’rsatayotgan 
barcha turdagi davolash-profilaktika muassasalarining tashkiliy-uslubiy xona va 

---

bo’limlarda ishlayotgan xodimlar uchun dasturi amal bo’lib xizmat kiladi. Mazkur 
xodimlarga, ular aholi salomatligini to’g’ri baholashda kasallanish, nogironlik va 
o’lim ko’rsatkichlarini o’z vaqtida va to’g’ri hisoblab chiqishda, statistikaning 
qulay hamda soddalashtirilgan usullarini o’zlashtirib olishda samarali xizmat 
qiladi.