O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti t. R. Yuldashev, J. T. Nurmatov

 

«Truba ichida truba» tipidagi issiqlik almashinish qurilmalar

. «Truba ichida 

truba»  tipidagi  issiqlik  almashinish  qurilmalarini  montaj  qilish  usullari  ularning 

konstruktiv  bezatilishi  va  komponovka  sxemasiga  bog‗liqdir.  Issiqlik  almashinish 

qurilmalari  bir  oqimli  va  kо‗p  oqimliga  bо‗linadi.  О‗z  navbatida  bir  oqimli  issiqlik 

almashinish  qurilmalar  qattiq  konstruksiyali  issiqlik  almashinish  qurilmalari  va 

temperatura  deformasiyalarini  kompensasiyalovchi  issiqlik  almashinish  qurilmalariga 

bо‗linadi.  Bir  oqimli  issiqlik  almashinish  qurilmalarini  alohida  bloklarda  maxsus 

metallokonstruksiyalarida  montaj  qilinadi.  Ular  poydevorga  mahkamlangan  bо‗ladi. 

Tashishga qulay metallokonstruksiyali bloklarni yig‗ish tayyorlovchi zavodda amalga 

oshiriladi. Montaj maydonchalarida ularni maksimal yiriklashtiriladi. 

Payvand  va  flanes  birikmalarida  nozichlik  mavjudligini,  shuningdek,  trubalar 

nuqsonlari  alohida  issiqlik  almashinish  qurilmalari  ichki  va  tashqi  trubalarini  bosim 

bilan  tekshirish  orqali  aniqlanadi.  Issiqlik  almashinish  qurilmasining  ichki 

zmeyevikida 

suyuqlik 

tomchilarini 

sizilganda, 

temperatura 

deformasiyalari 

konpensasiyasiga  bog‗liq  bо‗lmagan  holda  kalach  qopqoqni  ajratib  olinadi.  Bu 

qopqoqqa  ikkita  ichki  trubalarni  biriktiruvchi  qо‗shaloq  juft  joylashgan.  Kо‗pincha 

---

 

504 

suyuqlik  о‗tib  ketishi,  aynan  shu  birikmalarda  aniqlanadi,  bu  birikmalar  rezbalarda 

ham, xuddi flanesdagi kabi bajariladi. 

«Truba ichida truba» tipidagi issiqlik almashinish qurilmalarining ichki va tashqi 

trubalari  oson  yuviladi.  Qurilmalarni  qismlarga  ajratilgan  konstruksiyalarida  mexanik 

tozalash  ham  qiyinchilik  tug‗dirmaydi.  Ichki  trubalarni  mexanik  tozalashni 

osonlashtirish  uchun  kо‗pincha,  ularni  qо‗shaloq  juftlar  bilan  payvandlab  emas, 

flaneslarda biriktiriladi. 

Bir oqimga nisbatan katta ixchamligi bilan ajralib turadigan, kо‗p oqimli issiqlik 

almashinish  qurilmalari,  tayyorlovchi  zavoddan  butkul  yig‗ilgan  holatda  yo  о‗rnatish 

ramalari bilan birga, yoki bir necha seksiyalar bо‗yicha kompanovka qilinib keltiriladi 

(qurilgan issiqlik almashinish qurilma). 

Kо‗p oqimli issiqlik almashinish qurilmalari nuqsonlarini bosim bilan tekshirish 

orqali aniqlash oson. Avval trubalar ichki bо‗shliqlarini bosim bilan tekshiriladi. Agar 

bunda bosim bilan tekshiruvchi suyuqlik trubalararo bо‗shliqda paydo bо‗lsa, qopqoq 

ochiladi  va  ichki  trubalarning  birikmalarining  uchlari  yalang‗ochlanadi.  Trubalar 

uchlarining panjaraga birikishida, shuningdek, qо‗shaloq juft tutashuvi uchastkalarida 

ham  uzatishlar  bо‗lishi  mumkin.  Ichki  trubalarni  qismlarga  ajratishda  va  yig‗ishda 

truba  panjarasidagi  konussimon  uyalar  yuzalarining  holati  va  trubalar  uchliklaridagi 

sferalar  alohida  e‘tibor  bilan  kuzatishlishi  zarur.  Ularni  mexanik  zarbalardan  va 

korroziyadan himoyalash kerak. Kо‗pincha, truba va truba uchligi orasidagi tutashuvda 

payvand choklari yemiriladi. Tashqi truba birikmalaridagi nuqson odatda ekspluatasiya 

vaqtida  yuzaga  chiqadi.  Bunday  nuqsonlarni  aniqlash  uchun  ta‘mirlash  va  montaj 

vaqtida trubalararo bо‗shliqni bosim bilan tekshirishga yuboriladi. Nozik teshik og‗zini 

yumaloqlash bilan bajarilgan birikmalarni qо‗shimcha teshik og‗izlari  yumaloqlanadi 

yoki payvandlanadi.