O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat transport universiteti «Buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi

2.4. Temir yo’l transporti korxonalarida ish haqidan ushlanmalar hisobi 
Ish haqidan ushlanmalarning mazmuni, turlari va hisobining vazifalari 
O‘zbekiston Respublikasining mehnat va soliq qonunchiligi xujjatlariga ko‘ra 
hodimlarga korxona va tashkilotlarda hisoblangan daromadlardan turli ushlanmalar 
amalga oshiriladi. 
Ushbu ushlanmalar 2 turga, ya’ni majburiy va ixtiѐriy ushlanmalarga 
bo‘linadi.
Majburiy ushlanmalar deganda hodimlarga hisoblangan ularning 
daromadlaridan qonun va ijro hujjatlari asosida ushlanadigan ushlanmalar 
tushuniladi.

---

40
Ixtiyoriy ushlanmalar deganda hodimlarning hisoblangan daromadlaridan 
ularning arizasiga ko‘ra ushlanadigan ushlanma va to‘lovlar tushuniladi.
Majburiy ushlanmalar.
Majburiy ushlanmalar – bu daromad solig‘idir. 
Daromad solig‘i O‘zbekiston Respublikasining 2020 yil yanvar oyida yangidan 
o’zgartirishlar kiritilgan holda, ishlab chiqilgan Soliq kodeksi hamda O‘zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat Soliq qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan -
Jismoniy shaxslarning daromadiga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish va 
budjetga to‘lash tartibi to‘g‘risida‖gi yo‘riqnoma asosida ushlab qolinadi.
Xodimlardan olinadigan daromad solig‘ini hisoblab chiqarish va ushlab 
qolish uchun ikkita ko‘rsatkich asos qilib olinadi:
-
Soliq solinadigan baza;
-
Soliq stavkalari. 
Ish haqidan ushlangan daromad solig’i bo’yicha quyidagicha bo’ladi: 
Debet 6710 Kredit 6410 
Ixtiyoriy ushlanmalar. Hodimlar daromadidan ixtiyoriy ushlanmalar 
barcha turlari (a’zolik badallari, komunal xizmatlar, olingan qarz ѐki kreditlar, 
to‘lov-kontrakt haqlari va boshqalar) ularning arizalarida, shuningdek tuzilgan 
shartnomalarda ko‘rsatilgan miqdorlarda amalga oshiriladi. Ular korxona 
buxgalteriyasida hodimlar uchun ochilgan shaxsiy schet kartochkalariga ѐki ish 
haqi kitobi yohud hisob-kitob to‘lov qaydnomalariga oyma-oy ѐzib boriladi.
Ushbu hisob registrlarida qayd etilgan barcha ixtiѐriy ushlanmalar 
summasiga 21-son BHMSga muvofiq buxgalteriya hisobida quyidagi ѐzuvlar 
qilinadi:
A’zolik badallari, kommunal xizmatlar, to‘lov-kontrakt haqlari va boshqa 
ushlanmalar summasiga: Debet 6710 Kredit 6990;
Olingan qarz ѐki kreditlarning ushlangan summasiga: Debet 6710 Kredit 4720. 
Nazorat savollari: 
1.
Ish haqidan ushlanmalar hisobi haqida ma’lumot bering.