O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent farmatsevtika instituti “tasdiqlandi”

Taqrizchilar:
Tureeva G.M. – DTT kafedrasining dotsenti, f.f.n.

Xamdamov M. – Dori vositalarini standartlash ilmiy markazi, sinov markazi rahbari
Fanning ma’ruzalar matni sanoat farmatsiya fanlari soha uslubiy kengashining 2018 yil ”____”________dagi____ sonli yig’ilishida muhokama qilingan va tasdiqlashga tavsiya etilgan.
Kengash raisi V.R .Xaydarov

Fanning ma’ruzalar matni MUK ning 2018 yil ”____”________dagi____ sonli majlisida muhokama qilingan va tasdiqlangan.

Markaziy uslubiy kengash raisi T.A. Nabiev

Fanning ma’ruzalar matni institut ilmiy Kengashining 2018 yil “____” _________ dagi ______ sonli yigh’ilishida muhokama qilinib va tasdiqlash uchun tavsiya etildi.

Ilmiy kotib V.R .Xaydarov
So’z boshi
Mustaqil O’zbekiston Respublikasi aholisini yuqori samarador, turg’un va arzon dori-darmon bilan ta'minlash, farmatsevtik texnologiyaning ustuvor vazifalaridan hisoblanadi. Hozirgi kunda Respublikamizda ishlab chiqarilayotgan dori-darmon, aholi extiyojining 10% qondira oladi xolos. Bundan ko’rinadiki, aholi uchun zarur bo’lgan dori vositalarining asosiy qismi horijiy davlatlardan valyuta hisobiga keltirilmoqda. Bu esa, dorining tannarhiga salbiy ta'sir ko’rsatmoqda, shuningdek undan foydalanish imkoniyatini cheklab qo’ymoqda.

Axolini dori-darmon bilan ta'minlashda tayyor dori vositalari (TDV) ning o’rni beqiyosdir. Xozirgi vaqtda rivojlangan mamlakatlarda tayyor dori vositalari umumiy dori vositalarining 99%, xamdo’stlik mamlakatlarida 90%, 2010 yilga kelib esa faqat tabletka dori turining o’zini 85% etkazildi.

O’zbekiston Respublikasida tibbiyot amaliyotida qo’llashga ruhsat etilgan dorilar ichida tayyor dori vositalarining ulushi 73% tashkil etadi. Mustaqillikka erishganimizdan so’ng esa bu ko’rsatkich 90% dan oshib ketdi va rivojlangan xorijiy mamlakat ko’rsatkichlariga tenglashib qoldi. Lekin bu ko’rsatkich asosan chetdan keltirilayotgan TDV hisobiga ekanligini aytib o’tish lozim.

Ushbu ma’ruzalar matni maxalliy ishlab chiqarishda TDVlarining ishlab chiqarilish ko’lamini kengayishida, talabalarga asosiy qo’llanma bo’la oladi. Sababi ushbu ma’ruzalar matni korxona sharoitida ishlab chiqariladigan qattiq (kukunlar, granulalar, tabletkalar, kapsulalar, drajelar), yumshoq (surtmalar, kremlar, linimentlar, pastalar, gellar) va suyuq dori shakllari (farmatsevtik eritmalar, in'ektsion va infuzion eritmalar, nastoykalar, suyuq, quyuq, quruq, moyli ekstraktlar) alohida-alohida, ularni ishlab chiqarish uchun barcha shart-sharoitlarni o’z ichida mujassam etgan xolda yozildi. Talabalar bevosita bu dori turlari bilan tanishib chiqadilar. Talabalarga mavzular hozirgi zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar asosida tushunarli qilib yoritilgan bo’lib, ular tegishli mavzularni o’zlashtirishda talabalarda korxona sharoitida ishlab chiqariladigan TDVlarining tayyorlanish texnologiyasi uchun zarur bo’lgan asosiy va yordamchi moddalar, shuningdek asbob-uskunalar va yordamchi materiallar to’g’risida umumiy va to’liq tushunchaga ega bo’ladilar.Shuningdek, talabalar mustaqil ta'lim bo’yicha berilgan topshiriqlarni bajarishda ushbu ma’ruzalar matnidan ham to’laqonli foydalanishlari mumkin. Sababi har bir tayyor dori shaklining ta’rifi, tavsifi, tasnifi bo’yicha ma'lumotlar ham ushbu ma’ruzalar matnida o’z aksini topgan.

“Мutahassislikka kirish” fani ixtisoslik fani hisoblanib, 1-semestrda o‘qitiladi, o‘quv fani sifatidagi ahamiyati, talabalarda mutaxassislik mahoratini mukammal shakllantirish, ularda sanoat miqyosida ishlab chiqariladigan tayyor dori vositalar to‘g‘risida umumiy ko‘nikmalar hosil qilishdan iborat. “Мutahassislikka kirish” fanining o‘quv fani sifatidagi vazifasi, mutaxassislik mahoratini egallash, dori vositalarini ishlab chiqarish texnologiyasi bo‘yicha olingan umumiy ko‘nikmalarni xosil qilish, saqlash sharoitlarini belgilash va turg‘unligini ta’minlashdan iborat.