O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo’limi

1.1.1-rasm.

 

Ish bilan bandlikning keynschilar nazariyasi

30

 

 

1.1.1.-rasmdan ma’lumki, 

AD

 – yalpi talab miqdori; 

Y

 – yalpi ichki mahsulot 

miqdori; 

R

  –  narxlar  darajasi.  Boshqacha  aytganda,  agar  to’la  bandlik  holati 

ta’minlanmasa, ya’ni 

Y

=

Y

* bo’lmasa, unda yalpi talab oshirilishi lozim, ya’ni  

AD

 

chizig’i 

AD`

  holatiga  keltirilishi  lozim,  so’ngra  esa  uni  yanada  chapga  siljitish 

lozim,  to  to’la  ish  bilan  bandlik  ta’minlanguncha.  Narx-navo  darajasi  (

R

=

R*

) 

o’zgarmas bo’lib saqlanib qoladi. 

                                                 

30

 К.Р.Макконел, С.Брю. Экономикс: принципы, проблемы и политика. /Перевод с англ. –М.: ИНФРА-

М, 2006. -940 с. 

 

AD 

AD` 

SRAS 

Y 

Y 

Y` 

P 

  P* 

Y* 

---

 

13 

 

Keynsning  ta’kidlashicha,  “Ish  haqining  pastligi  yangi  klassik  nazariyaning 

qoidasiga zid tarzda, ishsizlikning kamayishiga ko’maklashadi. Aholining ish bilan 

bandligi,  avvalo,  multiplikatsiyalash  samarasiga olib keladigan  investitsiyalarning 

miqdoriga bog’liq bo’ladi”

31

. 

3. Ish bilan bandlikning monetarizm nazariyasi. (M.Fridman, R.Lukas, J.Mut 

va  boshqalar).  1970  yillarda  keynschilar  nazariyasi  ish  bilan  bandlik  holatlarini 

tushuntirib  bera  olmadi,  chunki  shu  davrda  rivojlangan  mamlakatlarda  to’la  ish 

bilan  bandlik  sharoiti  o’rnatilgandi  va  uzoq  muddatli  davrda  iqtisodiy  o’sishni 

ta’milash lozim edi. Yalpi talabning o’sishi esa faqatgina inflyatsiyani oshirar edi. 

Inflyatsiya  esa  qisqa  muddatli  tebranishlarga  olib  kelar  edi  va  ishsizlik  paydo 

bo’lardi. Buni oldini olish uchun Milton Fridmen (1912 y.t.) monetarizm siyosatini 

taklif qildi. (2-rasm) 

Bu  nazariyada  M.Fridmanning  ishsizlikning  tabiiy  darajasi  mavjudligi 

to’g’risidagi  xulosasi  muhim  metodologik  ahamiyatga  egadir.  Bu  daraja  mehnat 

bozori  sharoitlari  bilan  qat’iy  chegaralab  qo’yilgan  va  davlat  siyosati  bilan 

o’zgartirilishi  mumkin  emas.  Agar  davlat  ish  bilan  bandlikni  uning  tabiiy 

darajasini  talabni  ko’paytirishning  an’anaviy-byudjet  va  kredit  usullari  bilan 

oshirmoqchi  bo’lsa,  bu  choralar  qisqa  muddat  samara  keltirib,  faqat  narh-navo 

ko’tarilishiga olib keladi

32

. 

 

                                                 

31

 Абдураҳмонов Қ.Ҳ.. Меҳнат иқтисодиёти. – Тошкент: Меҳнат нашриёти, 2009, 31-бет. 

32

 Friedman M. Money and Economic Development/ M.Friedman// 1973. №4. –С.70 . 

---

 

14