O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «bank ishi»

Inflyatsiyaning ijtimoiy oqibatlari ham bor: u nominal shuningdek real ish xakkining usish sur`atlari tovarlar va xizmatlarining keskin oshib borayotgan narxlaridan orqada qolishga sabab buladi. Inflyatsiyadan qat`iy belgilangan daromat oluvchi odamlarining xamma toifalari zarar ko’radi, ularning daromadlari yo kamayib boradi, yoki inflyatsiyaning sur`atlariga qaraganda kamroq sur`atlar bilan oshadi. Inflyatsiya ayniksa utish boskichida turgan iktisodiyotga juda ogir ta`sir kursatadi.Buning sababi bozor iktisodiyoti yulida goyat muxim kadam bulgan narx-navoni erkinlashtirish, ya`ni narxlar ustidan davlat nazoratini bekor kilish bilan boglangan.Bunday narxlarni erkinlashtirishning kanday natijalarga olib kelishini oldindanok aytib berish mumkin:xamisha takchil bulib kelgan tovarlarning narxlari oshib ketadi.Nima sababdan? Chunki davlat ushbu tovarlarning narxlarini sun`iy ravishda past kilib belgilab kelgan va talab xamisha taklifdan oldinda yurgan yoki xukumat karorlari keltirib chikargan iktisodiy buzilishlar xamda samarasizlik tufayli shu xol vujudga keladi. Agar utish davriga kelganda odamlar kulida kup mikdorda pul tuplanib kolgan bulsa (chunki ularni biron bir kimmatli narsaga sariflashning imkoni bulmagan), inflyatsiya yuki yana xam ogirrok bulishi mumkin.
Shunga karamay, utish davri vaktidagi ana shu mukarrar inflyatsiya xurujining butun mushkilotlari evaziga erishiladigan narsa xam ancha katta buladi.Talab va taklif vositalari davlat zanjirlaridan ozod bulib ishlay boshlashi mumkin.Yukori narxlar talab juda xam kuchli ekanligidan darak beradi va bozor dastlab garchi sekin xamda turtinib bulsa xamki, ishlab chikarishni oshirish bilan javob beradi. Garchi odamlar kulida tuplanib kolgan pullar uz kadrini yukotgan bulsada, ularning kulidagi pullar endi real pul bulib koldi va iste`molchilar dukonlarda paydo bula boshlagan tovarlarni sotib olishlari mumkin. Taklif kupayib borgan sari narxlar barkarorlashadi va navbat yuk bula boshlaydi chunki iste`molchi sotuvda borgan sari kuprok mikdorda xilma-xil maxsulotlar paydo bulayotganligiga ishonch xosil kiladi.
Tadbirkorlar va sarmoyadorlar yangi iktisodiy erkinlikka yangi bizneschilarni kashf etish xamda tovarlar va xizmatlar taklif kilishda raqobatlashuv bilan javob beradi shu tarika ish joylarini tashkil etadilar taklifni kupaytiradilar xamda narxlarning yanada normallashuvini keltirib chikaradi. Bunday utishning eng muxim joyi shundaki xukumat narx-navoni belgilashdagi uz rolidan voz kechadiva bozor kuchlariga tovarlar va xizmatlarni taklif kilish imkonini beradi. Bunday erkin bozor mustaxkamlangandan keyin inflyatsiya davom etishi mumkin lekin iktisodiy utishning ancha ogir bulgan ilk davridagiga karaganda boshkaraladigan va kamrok xafv tugdiradigan muammo bulib qoladi.