O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti

Kengash raisi i.f.d. I. Qo`ziyev


Kengash kotibi i.f.n. dots. T.Baymuratov

“Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning milliy va xalqaro tizimi” fanidan O‘quv-uslubiy majmua Toshkent moliya instituti Kengashida ko‘rib chiqilgan va tavsiya qilingan (2019 yil “___” _______ dagi “__”-sonli bayonnoma).

MUNDARIJA

	Kirish	4
1.0	O‘quv materiallari	5
	1-modul. Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning nazariy asoslari	6
1.1	“Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning milliy va xalqaro tizimi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari	6
1.2	Iqtisodiy jinoyatchilikning umumiy tavsifi va turlari	10
1.3	Iqtisodiy jinoyatchilikning kelib chiqish sabablari va shart-sharoitlari	15
1.4	Iqtisodiy jinoyatchilikni oldini olish chora-tadbirlari	22
1.5	Iqtisodiy jinoyatchilikka oid qonunchilik va iqtisodiy jinoyatchilikning jinoiy-huquqiy tavsifi	28
1.6	O‘zbekistonda iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashish siyosati	41
1.7	Mulkiy jinoyatlar, mulkni o‘zlashtirish yoki rastrata qilish yo‘li bilan talon-toroj qilish	54
1.8	Soxta tadbirkorlik va soxta bankrotlik	65
	2-modul. Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning amaliy jihatlari	70
1.9	Bank-moliya va kredit sohasidagi iqtisodiy jinoyatlar hamda korrupsiyaga qarshi kurashish	70
1.10	Soliqlar yoki boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lashdan bo‘yin tovlash hamda budjet mablag‘larini talon-taroj qilishga qarshi kurashish	83
1.11	Bojxona va raqobat to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzilishiga qarshi kurashish	97
1.12	Xo‘jalik faoliyati sohasidagi jinoyatlarga qarshi kurashish	106
1.13	Tadbirkorlik faoliyatiga to‘sqinlik qilish, qonunga xilof ravishda aralashish bilan bog‘liq jinoyatlar hamda xo‘jalik yurituvchi sub‘ektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlariga tajovuz qiladigan boshqa jinoyatlarga qarshish kurashish	116
1.14	Xufyona iqtisodiyotning ko‘lami va ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari	124
1.15	Ofshor hududlarning mohiyati va tasniflanishi	138
1.16	Moliyaviy piramidalarning amal qilishi va ularga qarshi kurash	148
1.17	Jinoiy daromadlarni legallashtirishga qarshi kurashish tizimi	164
1.18	Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishda xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning tutgan o‘rni	169
1.19	Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishda xalqaro hamkorlikning olib borilishi	175
2.0	Amaliy mashg‘ulotlar materiallari	183
3.0	Mustaqil ta‘lim mashg‘ulotlari	278
4.1	O‘quv portfoliosi	288
5.0	Glossariy	307
5.1	Ilovalar	331
5.2	Fan dasturi	331
5.3	Ishchi dastur	347
5.4	Testlar	372

KIRISH

Iqtisodiy xavfsizlikning muhim elementlaridan biri sifatida iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning milliy va xalqaro tizimi bo‘lib hisoblanadi. Davlatlar va fuqarolar o‘rtasida turli jinoyatlarning shakllashini va avj olishi bevosita turli iqtisodiy jinoyatlarni vujudga kelishi tufayli yuz beradi. Shu jihatdan iqtisodiy jinoyatlarni bartaraf etish va unga qarshi kurashida milliy va xalqaro tizimdagi masalalarni o‘rganish va uni amaliyotga keng joriy etish orqali xavfsizlikni ta‘minlashning barcha tizimini asosiy elementi sifatida yuzaga chiqadi.

O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksida iqtisodiyot asoslariga qarshi jinoyatlar belgilangan pul-kredit va moliya tizimini hamda sanoat va xalqaro savdoning normal faoliyatini tartibga soluvchi ijtimoiy munosabatlarga tajovuz qiluvchi ijtimoiy xavfli qilmishlar sifatida talqin qilingan.
Jinoiy jazolarni liberallashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksi, Jinoyat kodeksi, Jinoyat-protsessual kodekslari hamda Ma‘muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodekslarining qabul qilinishi o‘lkan ijtimoiy-siyosiy ahamiyat kasb etganini ishonch bilan ta‘kidlash lozim.
Iqtisodiy jinoyatchilik holatining tahlili O‘zbekiston milliy xavfsizligiga bo‘ladigan aniq xavfni bashorat qilish imkonini beradi, chunki bu uning tuzilishi va sur‘atida kuzatiladigan tendensiya va o‘zgarishlarni aks ettiradi. Ushbu savolga faqat O‘zbekistonning jinoyatchilikka qarshi kurash sohasida hozirgi strategik davlat konsepsiyasi, jinoyatchilikka qarshi kurash siyosatining ishlab chiqilishi va joriy etilishidadir.
Jinoyatlarning oldini olish, ya‘ni alohida norma sifatida huquqiy xulq-atvorni belgilovchi huquqiy ong darajasini shakllantirish orqali ijtimoiy xavfli harakatlar sodir etilmasligini ta‘minlash O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining muhim vazifasidir.
“Iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning milliy va xalqaro tizimi” fani iqtisodiy jinoyatchilikka qarshi kurashishning milliy va xalqaro tizimining shakllanish mexanizmini, davlat va fuqarolar xavfsizligini ta‘minlashning tashkiliy-iqtisodiy, me‘yoriy, ilmiy va uslubiy asoslarini o‘rganadi.