O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent Moliya instituti

 
5.2. Hayotni uzoq muddatga sug„urta qilish 
Hayotni uzoq muddatga sug‗urta qilish shakli – bu sug‗urtalangan shaxsning 
butun umri davomida vafot etishidan sug‗urtalash bo‗lib, bunda sug‗urta hodisasi 
qaerda va qachon yuz berishi hech qanday rol o‗ynamaydi. Shartnomada
sug‗urtalanuvchining sug‗urtalovchi daromadida ishtirok etishi, investitsion 
daromadidagi ishtiroki va boshqa shu kabi holatlar ko‗zda tutiladi va bu sug‗urta 
hodisasining qachon yuz berishiga qarab sug‗urta summasining turlicha bo‗lishiga 
olib kelishi mumkin. Sug‗urta shartnomasning muddati belgilanmaydi. Sug‗urta 
mukofoti bir martada yoki bo‗lib-bo‗lib sug‗urta shartnomasi amala qilishi 
davomida to‗lab borilishi mumkin. Sug‗urtalangan shaxs 75-80 yoshga to‗lgandan 

---

64 
keyin sug‗urta mukofotini to‗lashdan ozod etiladi. Sug‗urta summasi bir martada 
yoki bo‗lib-bo‗lib renta shaklida to‗lanishi mumkin. 
Sug‗urta qoplamasining ushbu turi, o‗z nomidan ko‗rinib turibdiki, 
boquvchini yo‗qotish holatlarida oila uchun daromadni ta‘minlash maqsadida 
ishlab chiqilgan. Sug‗urta summasi oila boquvchisi vafot etgan paytdan boshlab to 
shartnoma yakunlangunga qadar qismlab to‗lab boriladi. Ba‘zida joriy qiymat yoki 
kelishib olingan summa qismlab to‗lash o‗rniga boquvchi vafot etishi bilan bir 
martada to‗lanishi mumkin. 
Bu muddatli sug‗urta qildirishning nisbatan arzon varianti hisoblanadi, 
chunki sug‗urta qildiruvchi qanchalik uzoq yashasa, u o‗lgan taqdirda shunchalik 
kam pul to‗lash zarur bo‗ladi. Agarda u shartnomaning amal qilish muddati 
yakunlanadigan paytga kelib tirik bo‗lsa, sug‗urta qildiruvchi umuman hech nima 
olmaydi. 
Ushbu variantning asosiy xususiyatlari quyidagicha: 
-
o‗lim bo‗yicha to‗lovlar qismlab amalga oshiriladi, 
-
polislar nisbatan arzon bo‗ladi, 
-
to‗lovlar foyda sifatida ko‗rib chiqilishi va soliqqa tortilishi mumkin. 
Sug‗urta summasi o‗sib oila daromadlarini sug‗urta qildirish.
 
Inflyasiya oila daromadlarini sug‗urta qildirish polislari bo‗yicha to‗lovlar 
qimmatini «eb qo‗yadi» va buning o‗rnini to‗ldirish uchun hayotni sug‗urta 
qildirish bo‗yicha ayrim kompaniyalar to‗lovlar hajmi polisning amal qilish 
muddati davomida kelishib olingan miqdorda o‗sib boradigan polislar taklif etadi. 
Ayrim polislar bo‗yicha to‗lovlar sug‗urta mukofotlari to‗lash paytidan boshlab 
o‗sadi, boshqa polislar bo‗yicha esa – sug‗urta qildiruvchi o‗lgan paytdan boshlab 
to‗xtaydi o‗sib boradigan to‗lovlar inflyasiyadan ma‘lum bir himoya beradi. 
To‗lovlar darajasi to‗lovlarni kiritish jarayonida o‗sa boshlaydigan polislar 
sug‗urta qildiruvchining o‗limidan so‗ng ular bo‗yicha indeksatsiya to‗xtatiladigan 
polislardan qimmatroq bo‗ladi. Polislarning ushbu turi, ehtimol, boqimandalarni 
himoya qilish uchun eng to‗g‗ri keladi, lyokin bu polislarni xarid qilish ham 

---

65 
VICH-infeksiya va OITS keng tarqalib ketganligi tufayli oxirgi paytlarda 
qiyinlashgan.