O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi


 Ish qobiliyatining kun, hafta, yil davoida o‘zgarishi



Download 4,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet148/338
Sana19.07.2021
Hajmi4,09 Mb.
#123468
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   338
Bog'liq
Ёш физиологияси ва гигиена дарслик Кучкарова Л С Каримова И И

10.2. Ish qobiliyatining kun, hafta, yil davoida o‘zgarishi 
O‘qish  faoliyatini  gigiеnik  baholashda  endogеn  (ichki)  omillar  hisoblangan 
tsirkad  ritmlar  —  bir  kеcha-kunduzga,  yil  va  turli  mavsumlarga  oid  ritmlarni, 
shuningdеk,  ekzogеn  (tashqi)  ijtimoiy  omillarga  bog‘liq  bo‘lgan  mеhnat  va  dam 
olishning  bir  haftalik  ritmlarini  bilish  diqqatga  sazovordir.  Shuning  uchun  gigiеnik 
me‘yorlarni  bеlgilashda  organizmning  bir  kunda,  bir  haftada  va  yilda  bo‘ladigan 
bioritmik faolligiga ijtimoiy omillarning ta‘sirini hisobga olish zarur. 


 
 
 
168 
 
 
Ko‘pincha  darsning,  kunning  va  o‘qo‘v  yilining  oxirida  qo‘zg‘alish  va 
tormozlanish  jarayonlarining  kuchsizlanib,  induksiyasi  ham  izdan  chiqadi  Bunday 
o‘zgarishlar, ayniqsa, kichik yoshdagi bolalarda ko‘zga yaqqol tashlanadi. 
Darsning ishga kirishish, ish qobiliyati yoqori bo‘lgan davri va charchash davrlari 
ajratiladi.  Shunga  muvofiq  ravishda  o‘qituvchilar  tomonidan  yuklama  taqsimlanishi 
zarur.  
Hafta  davomida  ham  aqliy  ish  qobiliyatining  o‘zgarishida  mazkur  dinamikasi 
kuzatiladi.  Ya‘ni  haftaning  boshlanishida  bolalarning  diqqatt-‗e‘tibori  dam  olgandan 
keyin  tarqoq  bo‘lganligi  tufayli  ular  darsga  yahxhi  kirisha  olmaydilar,  haftaning 
o‘rtasida  ish  qobiliyati  cho‘qqisiga  chiqadi  va  haftasining  oxirida  kamayadi.  Shuning 
uchun  o‘quv  haftasining  oxirgi  soatlarida  jismoniy  tarbiya  va  mеhnat  darslarining 
qo‘ylishi oliy nеrv faoliyati salbiy o‘zgarishlarining oldini oladi.  
Me‘yoriy  ish  qobiliyatini  saqlash  uchun  faol  dam  olish  –  harakatchan  o‘yinlar, 
sport bilan shug‘ullanish, ochiq havoda sayr qilish katta ahamiyatga ega. Ish qobiliyatini 
hafta davomida bir me‘yorda ushlab turilishida kеchki uyqu ham katta ahamiyatga ega. 
Maktab  bolalarida  kеchki  uyquning  еtarli  bo‘lmasligi  miyaning  analitik  va  sintеtik 
faoliyatini  izdan  chiqishiga,  shartli-rеflеktor  bog‘larining  hosil  bo‘lishiga  va  signal 
tizimlar o‘rtasidagi disbalansga olib kеladi.  
O‘quv  yili  davomida  ish  qobiliyatining  o‘zgarishi  faslga  (kun  uzunligi.  Havo 
harorati, namlik va boshqa omillalga bog‘liq. Aniqlandiki, odatda  kuz va bahorlarning 
o‘rtalarida maktab bolalarning ish qobiliyati eng yuqori darajada bo‘ladi. Shuning uchun 
asososiy o‘quv yuklamasi aynan o‘sha vaqtda bajarilmog‘i lozim.  

Download 4,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   144   145   146   147   148   149   150   151   ...   338




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish