71
yordamchi moddalar ta‘siri o‗rganilgan
. Bunda asos sifatida OPMS va MS lar
qo‗llanilgan.Oksipropilmetilsellyuloza asosida tayyorlangan PDP lar 4-6 soatdan keyin
dializatda dikainni konsentratsiyasini 1,3 - 1,5 martagacha oshirdi. Polimer – tashuvchi
sifatida qo‗llanilgan MS esa dikainni konsentratsiyasini 2 martagacha oshirdi va shu
bilan birga ta‘sirini uzaytirdi. SHuning uchun PDP larga tasir etuvchi moddani
biosamaradorligini baholash muhim masala hisoblanadi. Bu ko‗rsatkichni aniqlash
uchun in vitro va in vivo usullari taklif etiladi.
PDP ni biosamaradorligini in vitro usulida aniqlashning bir necha xil usullari
mavjud.
1. Dializ muhitiga turli xil membranalar orqali PDP dan dori moddani diffuziya
tezligini
aniqlaydigan usul. Masalan, dikain va efedrin gidroxlorid saqlovchi PDP ni
biosamaradorligini yarim o‗tkazuvchan membrana (laklanmagan sellofan) orqali dializ
usuli yordamida aniqlanildi. Buning uchun shisha idishdan tashkil topgan asbob
qo‗llaniladi, qaysiki unga nay joylashtiriladi va pastki qismi sellofan bilan bog‗lanadi.
Tashqi idishga 5 ml suv quyiladi. Nayga esa 1 sm
2
yuzali polimer parda joylashtiriladi
va 2 ml suv solinadi hamda 36-37°S haroratda ushlab turiladi. Har soatda 2 ml
dializatdan olinadi va unga shunday miqdorda suv bilan to‗ldirilib turiladi. Dializatdagi
dori moddasining konsentratsiyasi SF usuli yordamida aniqlandi va dori moddaning
ajralib chiqishi foizlarda hisoblaniladi.
2. Konduktometriya usuli. Bu usulda anilokain PDP sining biosamaradorligi baholandi.
Buning uchun 150 ml li silindr tagiga 0,2 g (aniq tortma) anilokain saqlovchi PDP
joylashtiriladi, 100 ml tozalangan suv qo‗shiladi, platinali elektrodlar tushiriladi, 8733
HI markali konduktometrga ulanadi. Suyuqlikning sathi elektrodlarning yuqori
qismidan oshishi kerak. Tajriba sistemasiga kirish joyi termostatlashtirilgan. Harorat
293 dan 333 K gacha vaqt oralig‗ida ta‘minlagan. Keyin eritmaning solishtirma elektr
o‗tkazuvchanligi o‗lchanadi. Har bir o‗lchashdan oldin akseptorlar fazasi aralashtirib
turiladi. Tajriba natijasida parda namunasidan dori moddani ajralib chiqish dinamikasi
hisoblanadi.
3. Aylanma kajava yordamida aniqlash.Masalan, turli xil polimerlarda (OPMS, MS va
MS+PVS) tayyorlanilgan doksorubitsin saqlovchi polimer pardani biosamaradorligi
―Erish‖ testi bo‗yicha ―aylanma kajava‖ (aylanish tezligi 100 ayl/daq, harorat
(37±1)°S,erish muhiti-500 ml hajmdagi tozalangan suv) asbobida aniqlandi.
4.Agarga to‗g‗ri diffuziya usulida bakteriyalarni o‗sish zonasini kamayishi bo‗yicha
aniqlash usullari ham taklif etilgan. M.Xodjaeva tomonidan Levomeksidin
dermatologik pardalarni biosamaradoligi agarga to‗g‗ri diffuziya usulida bakteriyalarni
o‗sish zonasini kamayishi bo‗yicha baxolandi. Bunda tajribalarda grammanfiy va
grammusbat mikroorganizmlar shtammlari (Escherichia coli Staphy-lococcus aureus
Pseudomonas aeruginosa Candida albicans) va nutrient Agar xamda sabouraud Agar
ozuqa muhitlari qo‗llanildi.
Biosamaradorlikni in vivo usuli yordamida qonda dori moddasining so‗rilish
kinetikasi o‗rganiladi, buni turli xil laboratoriya jonivorlarida o‗tkaziladi.
PDP larni mikrobiologik tozaligi ham muhim ahamiyatga ega. PDP lar
mikrobiologik tozaligi bo‗yicha DF X1 nashridagi talablarga javob berishi kerak.
Masalan, dioksidinni antimikrob faolligini aniqlash diffuziya usuli (shtamm ATSS
6538-R) Staphylococus aureus test-kulturasini bog‗lash bo‗yicha 2 xil usulda olib
boriladi. Petri chashkasiga 0,2 g parda solinadi, keyin esa uni 37°S da 18 s ga
ko‗paytirishga qoldiriladi. Keyin bakteriyalarni o‗sish zonasini kamayishi bo‗yicha
o‗lchanadi.
72
ADABIYOTLAR
1. Alekseeva I.V., Ryumina T.E. i dr. Biofarmatsevticheskie issledovaniya
biorastvorimыx lekarstvennыx plyonok s anilokainom. //Xim-farm.jurn.-Moskva, 2007.
-№9. -C. 49-52.
2. Alyushin M. T., Artemev A.I., Trakman YU.G. Sinteticheskie polimerы v
otechestvennoy farmatsevticheskoy praktike. M:
Meditsina, 1974.-150 S.
3. Boykova Z.K., Petrova L.I., Bogomolskiy V.YA. Issledovanie yodsoderjaщix
plyonok na osnove sopolimerov vinilovogo spirta. //Xim-farm.jurn.-Moskva,1992.-
№1.-S.71-72.
73
4. Erofeeva L. N., CHigaryova E. N. i dr. Razrabotka texnologii i issledovanie
polimernыx lekarstvennыx plyonok s doksorubitsinom. //Xim.farm.jurn.-Moskva, 2006.
-№12. -C. 30-32.
5. Erofeeva L. N., Afonina N. D. i dr. Issledovanie polimernыx plyonok dlya
obezbolivaniya v otorinolaringologii. //Farmatsiya.-Moskva, -1996.-№4.-S.18-1
6. Zavyanova F.N., Ivaneynen E.V. i dr. Razrabotka sostava i issledovanie
diagnosticheskix plyonok s metilenovыm sinim. //Farmatsiya.-Moskva,1997.-№1.-
S.17-20.
7. Kamaeva S.S, Potselueva A.A, Safiullin R.S, Egorova E.V. Razrabotka sostava
lekarstvennыx plyonok s xlorgeksidina biglyukonatom // Farmatsiya.- Moskva, 2007.-
№3. S. 20-21
8. Mizina P. G. Fitoplyonki v farmatsii i meditsine. //Farmatsiya.-Moskva,2000.-№5-6.-
S.38-40.
9. Sarimsakov. A.A, Li.YU.B, Rashidova S.SH. Glaznыe lekarstvennыe plenki dlya
lecheniya zabolevaniy virusnoy etiologii // Farmatsevticheskiy jurnal-T, 2012- №4. S.
52-55.
10. Xodjaeva M.A.,Tureeva G.M.,Maxmudjanova K.S. Furatsilin va metiluratsil
saqlovi dermatologik polimer pardalar texnologiyasini ishlab chiqish V kn»Aktualnыe
voprosы obrazovaniya, nauki i proizvodstva» Mater nauchn-prak.konf –Tashkent
2008.-s.114-115
11. Xodjaeva M.A, Tureeva G.M, Mahmudjanova K.S. K voprosu optimizatsii
texnologii polimernыx plyonok kompleksnogo deystviya «Levomeksidin» //
O‗zbekiston
farmatsevtik xabarnomasi- T, 2011- №2. S. 36-37.
12. YUdanova T.N., Reshetov I.V. Sovremennыe ranevыe pokrыtiya: poluchenie i
svoystva (obzor). //Xim.farm.jurn.-2006.-№2.-S.24 -29.
13. Reshetov I. V. , YUdanova T. N i dr. Plyonochnoe pokrыtie, soderjaщee
xlorgeksidin
i lizotsim, dlya lecheniya ran. //Xim.farm.jurn.-2004.-№7.-S.41 -43.
Do'stlaringiz bilan baham: 
