O’zbekiston respublikasi ssv toshkent farmatsevtika insituti dvst kafedrasi mustaqil ish

MAVZU: DORI VOSITALARINI QADOQLASHDA ISHLATILADIGAN ZAMONAVIY QADOQ VOSITALARI VA ASBOB USKUNALAR

TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI SANOAT FARMATSIYA YOʻNALISHI 403-B GURUH TALABASI ERGASHEV ABDULLOXNING DORI VOSITALARINI QADOQLASH VA OʻRASH FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI
RE’JA

• TAYYOR DORI VOSITALARINI QADOQLASH VA O’RASH
• QADOQLOVCHI MATERIALLAR VA ULARGAQO’YILADIGAN TALABLAR
• O’ROVCHI MATERIALLAR VA ULARGA QOYILGAN TALABLAR
• DORI VOSITALASRI ISHLAB CHIQARISHDA FOYDALANILADIGAN O’ROV MATERIALLARI

Tayyor dori vositalarini qadoqlash va o'rashda ularning quyidagi jihatlariga alohida e ’tibor berish lozim. 1. Agregat holatiga qarab: — qattiq dori shakllari (kukunlar, granulalar, tabletkalar, drajelar va kapsulalar); — suyuq dori shakllari (farmatsevtik eritm alar, tindirm alar va suyuq ekstraktlar, inyeksion eritmalar); yumshoq dori shakllari (surtmalar, kremlar, pastalar, lininicntlar va gellar);
Rektall dori shakillari (shamchalar, tabletkalar va kapsulalar); airozol dori shakllari (aerozollar, spreylar, ko‘piklarva gellar).
2. Tayyor dori vositasining turi va shakliga ko‘ra: — kukunlar va granulalar; — tabletkalar, drajelar va kapsulalar; — surtmalar, kremlar, pastalar, linim entlar va gellar; — shamchalar; — aerozollar, aerozol-spreylar, aerozol-ko‘piklar va aerozolgellar; — farmatsevtik eritmalar; — inyeksion eritmalar; — infuzion eritmalar; — tindirmalar; — suyuq va quyuq ekstraktlar; — quruq ekstraktlar; — ko‘z tomchilari.
3. Tayyor dori vositasi tarkibidagi asosiy ta ’sir etuvchi moddaning fizik-kimyoviy xossalariga qarab: — gigroskopik moddalardan tayyorlangan dori vositalari (quyuq va quruq ekstraktlar, qiyomlar yoki quruq qiyomlar); — yorug‘likni sezuvchan moddalar (tez oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga uchrovchi moddalar); — issiqlikka chidamsiz moddalar (termolyabil Moddalar); — uchuvchan moddalardan tayyorlangan dori vositalari (tarkibida efir moylari saqlovchi); — o‘tkir hidli moddalardan tayyorlangan dori vositalari.
Tayyor dori vositalarini qadoqlashda qadoq turlari birlamchi yoki ikkilamchi bo‘lishi mumkin. Birlamchi qadoq turlari 3 xil bo‘ladi: 1. Qattiq qadoqlar: — metall qadoqlar (aerozol dori turlari uchun ballonlar, surtmalar, kremlar, pastalar, linimentlar va gellar uchun tubalar); — shisha qadoqlar: bankalar (kukunlar, granulalar, tabletkalar, drajelar, kapsulalar, farmatsevtik eritm alar, surtm alar, kremlar, pastalar, linimentlar, gellar va infuzion eritmalar) va ampuialar (inyeksion eritmalar); — polimerlardan tayyorlangan qadoqlar (kukunlar, granulalar, tabletkalar, drajelar, kapsulalar, farmatsevtik eritmalar, surtmalar, kremlar, pastalar, linimentlar, gellar va infuzion eritmalar).
2. Yarimqattiq qadoqlar: — karton qog‘ozdan tayyorlangan qadoqlar (dorivor o ‘simlik xomashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malar); — polietilenlardan tayyorlangan qadoqlar: shprits-tubiklar (inyeksion eritmalar uchun), tom chilar uchun tubiklar (ko‘z uchun m o‘ljallangan eritm alar uchun), kontur-uyachalar (sham chalar uchun); — kombinirlangan qadoqlar: blisterlar (tabletkalar, kapsulalar va shamchalar uchun)
3. Yumshoq qadoqlar: — polimer paketlar (kukunlar, granulalar va plastirlar uchun); — qog‘oz paketlar (tabletkalar, drajelar, o‘simlik xomashyolari va ulardan tayyorlangan yig‘malar uchun; — konvalyutalar (tabletkalar, drajelar va kapsulalar uchun). Texnologik jarayonning operatsiyalari oldindan aniq belgilab qo'yilgan uslublarda amalga oshirilishi lozim. Sifatli mahsulot olish maqsadida ular yaxshi ishlab chiqarish amaliyotining asosiy qoidalariga bo‘ysunishi, ishlab chiqarish uchun tegishli litsenziya va qayd etish hujyatlari to‘plamiga ega bo‘lishi lozim. Texnologik jarayon unga vakolati bo‘lgan xodimlar tomonidan amalga oshirilishi va nazorat qilinishi lozim.
Moddalar, materiallar va mahsulotlarni olish hamda karantinda saqlash, namunaolish, saqlash, yorliqlash, tayyorlash va taqsimlash, qayta ishlash, qadoqlash va distribyutsiya kabi harakatlar yozma uslublar yoki yo‘riqnomalar asosida olib borilishi hamda zarurat tug‘ilganda bayonnom ako‘rinishida rasmiylashtirilishi kerak. Barcha kirib kelayotgan Moddalar va materiallaming buyurtmaga mosligini kafolatlash uchun tekshiruvdan o‘tishi lozim. Zarurat tug‘ilganda qadoq idishi tozalanishi va zarur ma’lumotlar keltirilgan holda yorliqlanishi lozim.
Modda yoki materialning sifatiga noxush ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan har xil sabablar yoki qadoq idishining buzilishi o‘rganilishi, bayonnoma sifatida rasmiylashtirilishi, bu haqidagi ma’lumotlar sifatni nazorat qilish bo‘limiga yetkazilishi lozim. Kirib kelgan materiallar va tayyor mahsulotlar ular olingan yoki qayta ishlangan vaqtdan boshlab, uni ishlatish yoki distributsiyaga ruxsat berilgunga qadar alohida yoki tegishli ma’muriy tadbirlar vositasida karantinda saqlanishi lozim. Oraliq yoki qadoqlanmagan mahsulot sotib olingan hollarda ular xomashyo sifatida muomalada bo‘lish lozim.
Barcha moddalar, materiallar va mahsulotlar ishlab chiqaruvchi tom onidan yaratilgan seriyalar va omborxonada zaxira aylanmasini alohida saqlanishi uchun tegishli tartibda amalga oshirilishi lozim. Yo‘l qo‘yilishi m um kin bo‘lgan me’yorlardan chetlanishlar yo‘qligiga ishonch hosil qilish uchun chiqim larni tekshirish va miqdorlarni solishtirish lozim. Bir-biri bilan aralashib ketish va kesishuvli kontaminatsiya xavfi bo‘lmagan holatlardan tashqari turli mahsulotlar bilan bog’liq ishlar bir vaqtning o ‘zida yoki bitta joyda olib borilishi mumkin emas.
Mahsulotlar, m oddalar va materiallar qayta ishlashning har bir bosqichida mikroblar va boshqa kontaminatsiyalardan himoyalangan bo‘lishi lozim. Quruq moddalar va mahsulotlar bilan bog‘liq ishlarda chang hosil bo’lishining oldini olish ehtiyot choralari ko‘rilishi lozim. Bu ayniqsa sensibillovchi va kuchli ta’sir qiluvchi moddalar bilan bog’liq ishlarda ayniqsa muhim ahamiyatga ega.
Barcha ishlatilayotgan materiallar, qadoqlanmagan mahsulot tarasi, asosiy uskunalar va zarur boMganda xonalar butun jarayon davomida qayta ishlanayotgan mahsulot yoki modda nomini hamda uning faolligi (zarur bo‘lgan hollarda) va seriya raqamini ko‘rsatgan holda yorliqlanishi lozim. Mumkin bo’lgan vaziyatlarda bunday yorliqlar texnologik jarayonning bosqichini ham ko‘rsatishi lozim. Tara, uskunalar yoki xonalarga yopishtirilgan yorliqlar tushunarli, bitta m a’noni anglatuvchi boMishi va ularning shakli korxonada qabul qilingan shaklda boMishi lozim. Ko‘p hollarda yorliqda keltirilgan m a’lumotlarga qo‘shimcha ravishda ularning turli ranglarda boMishi juda foydali (masalan: karantinda, qabul qilindi, yaroqsiz, toza va h.k.).
Mahsulotlarni bir zonadan boshqasiga tashishda ishlatiladigan quvurlar va uskunalar boshqa qismlarining to ‘g‘ri ulanganligini baholovchi tekshiruvlar o‘tkazilishi lozim. Iloji boricha yo‘riqnom alar va uslublardan chetlanmaslik zarur. Agar ulardan chetlanishlar kuzatilsa, bunga vakolatli bo’lgan xodim tomonidan, lozim topilganda sifatni nazorat qilish bo’limi ishtirokida yozma ravishda qayd qilinishi lozim. Ishlab chiqarish xonalariga kirishga faqat bunga vakolatli bo’lgan xodimlarga ruxsat berilishi lozim. Qoida bo'yicha tibbiyotga oid Bo’lmagan Mahsulotlarni dori vositalarini vositalarini ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan zonalar va uskunalarda tayyorlamaslik lozim.
Barcha birlamchi o‘rov materiallari maxsus ishlab chiqilgan va tasdiqlangan tarmoq standartlar yoki korxona qo‘llanmasiga mos kelishi hamda ta’minotchilardan korxonaga ularning butun saqlanishini ta’minlovchi va saqlash davrida ikkilamchi itloslanishning oldini oluvchi o£ramda kelishi lozim. O’rov materiallari alohida xonada o‘zaro aralashib ketmaydigan va ifloslanmaydigan sharoitlarda saqlanishi kerak. Birinchi navbatda, korxonaga oldin olingan sifat nazorati bo’limining tegishli ruxsati bo’lgan o‘rov materiallari ishlatilishi lozim. Eski yoki eskirgan birlamchi o‘rov materiallarini yo‘q qilish va buni hujjat bilan rasmiylashtirish kerak.
Tayyorlab qo‘yilgan birlamchi o‘rov materiallari bir xonadan ikkinchi xonaga tashilayotganda, ularni ikkilamchi bor ifloslanishi yoki aralashib ketishining oldini oluvchi maxsus moslamalar va konteynerlardan foydalaniladi. Bolalar uchun moMjallangan dori vositalarini o'rashda issiqlik bilan yelimlanadigan piyonkali bir marta ishlatiladigan paketlardan foydalanish maqsadga muvofiq. Ichiladigan eritmalar, qiyom va suspenziyalarni o‘z ichiga olgan ko‘p marta foydalaniladigan o‘ramlar bolaning yoshini hisobga olib, dozalash vositalari bilan jamlanishi kerak
Bolalarga mo’ljallangan, kuchli ta ’sir qiladigan dori vositalarini ko‘p marta foydalanadigan o‘ramga joyiashtirish man etiladi. Bolalarga mo’ljallangan dori vositalari o‘ramining barcha turlari ajralib turadigan qilib markalanishi lozim. Inyeksion dori vositalarini (ampulalar, flakonlar, rezina tiqinlar) birlamchi o‘rov materiallarida mexanik zarrachalari yo‘qligi tekshirib ko‘rilishi kerak. Birlamchi o ‘ramda sterilizatsiya qilinmaydigan inyeksion dori vositalari ishlab chiqarishda, bundan tashqari ularning sterilligi, zarur hollarda pirogenlik holati nazorat qilinishi