O’zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi

Ҳарбий (уруш) давридаги ареактив пневмония. Пневмония – турли ҳилдаги жароҳатланишлардан сўнг асорат сифатида пайдо бўлади. Босилиб чиққан 1941-1945 йиллардаги “Улуғ Ватан уруши давридаги совет медицинасининг тажрибалари” калла суяги яраланишида пневмониянинг ўртача 17,5%, кўкрак жароҳатланишида 15%, қорин жароҳатланишида 35,8%, қўллар жароҳатланишидан далолат беради. Кузатишлар анча оғир турдаги жароҳатланишларда пневмониянинг енгил жароҳатланишлардагига қараганда кўпроқ учраганини кўрсатади.
Улуғ Ватан уруши материалларини ўрганиш шуни кўрсатадики, пневмониянинг кўп учраши касалликка мойил қилиб қўядиган қатор факторларга боғлиқ бўлган. Буларга ярадорларнинг кўп қон йўқотгани, совқотиш, овқатланининг бузилиши, авитаминозлар киради. Пневмония турли муддатларда ривожланади. Барвақт пневмония яралангандан кейингина биринчи соатларда (калла суяги яраланганда юз, кўкрак қафаси, қорин жароҳатланганда) пайдо бўлади.
Анча муддат ўтгандан кейин пайдо бўладиган пневмония оёқлар яраланганда юзага келади.
Клиникаси: пневмония ярадорларда турлича жойлашади. Калла суяги яраланганда биринчи соатларда пайдо бўлади. Табиатига кўра майдо учоғли бўлади. Одамнинг эти жунжикиб, температура сал кўтарилади, йўтал пайдо бўлади. Перкуссия қилганда қисқа перкутор товуш чиқади. Аускультацияда – нафас суст, майда пуфакчали хириллашлар эшитилади. Қонда лейкоцитоз бир меъёрда, РОЭ тезлашган. Одатда калла суяги яраланган одамларда пневмония эсон-омон кечади ва соғайиш билан тугайди.
Жағидан ва юзидан яраланган одамларда пневмония ўткир ва шиддат билан кечади. Яралангандан кейин 5-7 кун ўтгач, йирингли балғам ташлаш, кўкракда оғриқ туруши, ҳансираш кўрилади.
Перкуссияда ўпка товуш бўғиқ бўлади. Аускультацияда нам ва майда ҳамда йирик пуфакчали хириллашлар эшитилади.
Қонда лейкоцитоз (55-20 минг), РОЭ тезлашган бўлади.
Пневмония кўпинча йирингли процесслар билан оғирлашган, бу эса касаллик оқибатининг ёмон бўлишига олиб келади. Турли жойидан яраланган одамларда клиник намоён бўлиши ва кечиши бўйича турли манзара кузатилади, бу уларнинг турли патогенези билан белгиланади.
Ярадорларда пневмония кўпчилик ҳолларда эсон-омон кечган ва соғайиш билан тугаган.