O’zbekiston Respublikasining «Mehnatni muhofaza qilish to’g’risida» gi qonuni

Ifloslangan suvni tozalash usullari
Tarkibida zaharli organik, noorganik moddalar, aralashmalar bo’lgan ifloslangan suvlarni suv havzalariga tashlash xalq xo’jaligiga, insonlarning salomatligiga katta zarar keltiradi. Shuning uchun ham suv havzalarini, sanoatini ifloslangan suv oqimlaridan muhofaza qilishga davlat ahamiyatiga ega bo’lgan ish deb qaraladi.
Oquvchi suvlar shu darajagacha tozalanishi kerakki, ular tarkibidagi tashlanadigan moddalar miqdori (havzadagi suv bilan aralashganda) yo’l qo’yish mumkin bo’lgan chegara konsentratsiyadan oshib ketmasligi kerak.
Tashlanadigan sanoat oqova suvlarini shartli ravishda toza va kuchli ifloslangan oqova suvlariga bo’lish mumkin. Kimyoviy moddalar aralashmagan, faqat sovutish yoki isitishda qo’llanadigan suvlar “shartli toza” suvlar hisoblanadi. Bunday suvlar ishlab chiqarish korxonalarida qayta takroriy ishlatiladi.
Ishlab chiqarishda texnik maqsadlar uchun ishlatiladigan suvlar ifloslanganligi sababli ular albatta yozalanib, so’ngra tabiiy suv havzalariga tashlanadi. Suv havzalariga tashlanadigan iflos suvni cheklash maqsadida texnologik jarayonni o’zgartirish, ishlab chiqarish chiqindilaridan qimmatli mahsulotlar olish, suvdan qayta foydalanishni tashkil etish (halqali), oqova suvlarni turli usullar bilan tozalash zararli moddalarni oquvchi suvlar tarkibiga qo’shilib ketishi va ifloslanishning oldini olishda qo’llanadigan asosiy usullar hisoblanadi.
Sanoat oqova suvlari ikki- regenerativ va destruktiv usul bilan tozalanadi. Regenerativ usul bilan tozalanishda oqova suv tarkibidan ifloslantiradigan moddalar sorbtsiya, ekstraksiya, evaporatsiya, koagulyatsiya, flotatsiya, ion almashtirish kabi turli fizik- kimyoviy yo’llar bilan ajratib olinadi.
Sorbtsiyada Ifloslangan suv qattiq sorbent orqali o’tkaziladi, natijada sorbent bilan birga iflos modda ham yo’qatiladi. Sorbent qayta ishlanib, yana sorbtsiyalash jarayonida qo’llanadi.
Ekstraksiyada suvda eriydigan iflos moddalar suvda erimaydigan ekstragent yordamida ajratib olinadi. Iflos moddalar suvga nisbatan ekstragentda yaxshiroq eriydi va yo’qoyiladi.
Evaporatsiyada suvni ifloslaydigan uchuvchan moddalar 100gradus C gacha qizdirilgan bug’ orqali o’tkazilib, haydaladi va moddalar ajratib olinadi.
Koalgulyatsiyada iflos moddalar suvga qo’shiladigan koagulyantlar yordamida cho’ktirib ajratiladi.
Flotatsiyada suv tarkibidagi iflos moddalarni suyuqlik yuzasiga ko’tarib, ko’pik holida ajratib olinadi.
Suvni destruktiv yozalash kimyoviy va bioaktiv usul bilan olib boriladi. Kimyoviy usul bilan tozalashda tozalanadigan suv tarkibiga uni ifloslantiradigan moddalar bilan reaksiyaga kirishadigan reagentlar qo’shiladi. Natijada oksidlanish- qaytarilish jarayoni sodir bo’lib, iflos zararli moddalar yangi va zararsiz birikmalarga aylantiriladi. Bu birikmalar qisman cho’kma holida yoki gaz holatida ajratib chiqadi.