Pedagogika kasbi haqida sharq va g'arb olimlarining qonuniyatlari dan foydalanish. Reja

Pedagogika kasbi haqida sharq va g'arb olimlarining qonuniyatlari dan foydalanish.

Reja:
1. Pedagoglik kasbining ijtimoiy qadri.
2. Tarbiyachi bilan tarbiyalanuvchilar o’rtasidagi ko’nikmalar.
3. Ota-onalar haqida ma’lumot daftarini yuritish.

Qadimgi yunon faylasuflari Aflotun va Arastu bola tarbiyasini jamiyat o‘z ixtiyoriga olishi, tarbiya jarayonidagi barcha zarur ishlarni davlat bajarishi lozi m degan g‘oyani ilgari surgan edilar.

Bu g‘oya faransuz hayoliy sotsalistlari Sen Semon, Sharl Fure asarlarida keyinchalik rivoj lantirildi. Ular bola tarbiyasi bilan asosan davlat shug‘illanishi kerak, degan g‘oyani ilgari surganlar. Ammo sharq mutafakkirlari bola tarbiyasi bilan asosan ota-ona shug‘illanishi kerak, degan hulosaga kelganlar. Bu bilan ular oilaviy tarbiyaning roliga katta e’tibor berganlar.


Maqsad: Maktabgacha ta`lim muassasalarda ta`lim- tarbiya jarayonini rejalashtirish bo`yicha metodik ko`rsatmalar: tarbiyachilarning ish hujjatlari va ularning yuritilishi, har bir yosh guruhida hafta davomida o`tkaziladigan mashg`ulotlar soni va har bir mashg`ulot qancha davom etishi, bir kunlik kundalik faoliyatning yoritilishi, maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanish ko`rsatkichlarini tahlil qilish uchun mezonlar, bolalarning rivojlanish ko`rsatkichlarini tahlil qilish usullarini yoritib berish.

Ma’lumki. bola 2-3 yoshidan boshlab, o‘z ehtiyojlari, fikr va talablarinini birmuncha aniq ifoda etadigan bo‘lib qoladi. U ko‘ziga ko‘ringan, aqli etgan narsalarni so‘ray va ularni sinchkovlik bilan tekshira boshlaydi. Ota-onalar milliy fazilatlarimizga muhabbat bilan qarash, razolatlardan nafrat qilish yo‘llarini bolalarga o‘rgatadilar. Xalqimiz orasidagi buyuk odamlarning kamolotlari to‘g‘risida so‘zlab beradilar . Bolalarni kamtarlik va donolikka o‘rgatishda buyuk o‘zbek mutafakkiri Abu Ali Ibn Sino kabi olimlarimizning hayot namunalari va bizga meros qilib qoldirgan durdona fikrlarini asos qilib olish foydalidir.

Qisqa muddatli guruhlarda ta’lim-tarbiya jarayonini rejalashtirishda – istiqbol reja bolalar bilan ishlashda asosiy hujjat hisoblanib, u bolalar faoliyatining barcha turlarini va ularga xos kundalik ish shakllarini rejalashtirishni talab etishi, mazkur hujjatsiz tarbiyachining ish boshlashi tavsiya etilmasligi, istiqbolli mavzu rejasi bir oyga tuzilib, quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga olishi;

1. Mashg‘ulot paytida ta’lim berish.

   
   

2. Bolalar bilan individual ish(mashg‘ulotlardan keyin)

   
   

3.Ota-onalar bilan ishlash.

Qadimgi yunon faylasuflari Aflotun va Arastu bola tarbiyasini jamiyat o‘ z ixtiyoriga olishi, tarbiya jarayonidagi barcha zarur ishlarni davlat bajarishi lozi m degan g‘oyani ilgari surgan edilar.

Bu g‘oya faransuz hayoliy sotsalistlari Sen Semon, Sharl Fure asarlarida keyinchalik rivoj lantirildi. Ular bola tarbiyasi bilan asosan davlat shug‘ illanishi kerak, degan g‘oyani ilgari surganlar. Ammo sharq mutafakkirlari bola tarbiyasi bilan asosan ota-ona shug‘illanishi kerak, degan hulosaga kelganlar. Bu bilan ular oilaviy tarbiyaning rol iga katta e’tibor berganlar.
Rizouddin ibn Fahriddinning "Oila" nomli risolasida bola tarbiyasi yomon niyat va qo‘pollik bilan emas, balki sabr toqat, matonat, mehribonlik, chidamlilik, shavqatu sezgirlik bilan bo‘lishi kerak. Zarar bilan foydani ayira olmagan yosh go‘dakni nazoratsiz tutish ulug‘ hatolikdir. Bal ki uni qattiq lik bilan yumshoqlik o‘rtasida adolat bilan tarbiya qi l moq kerakligi xaqida fikrlar berilgan (Rizouddin ibn Faxriddin. Oila. -T.: Mehnat, 1991).
Ibn Sino o‘zining "Tadbirul manozil" asarining katta bir bobini oilaviy tarbiya masalalarga bag‘ishlagan. U bu asarida kishilarning oilaviy munosabatlarning 123 deyarli hamma tomonlarini ko‘rib chiqadi. U oi la boshlig‘i oldiga katta talablar Mutafakkir olim Abu Rayxon Beruniy o‘ z asarlarida ota-onalar va tarbiyachilar obro‘yining bolaga ta’sir kuchi haqida ham fikr yurgazadi. Bu esa hozirgi talablarga ham javob beradi. U ota-onalarn i ng bolalarga tarbiyav iy ta’sirining bor kuchi obro‘ga asoslanadi, deydi. Biroq bu obro‘ tabitan berilmayd i,sun’ iy ravishda yaratilmaydi, qo‘rquv, qo‘rqitish, zo‘rlik bilan erishilmaydi, balki ota-onaga nisbatan mehr oqibatdan kel ib ch iqadi deb ta’kidlaydi. Buyuk bobokalonimiz Alisher Navoiy xalq imiz rasm rusumlari va milliy odatlarni juda nozik tushunar edi. Shu sababli inson xulq atvori, madaniyatining xatto eng oddiy masalalar ham uning diqqatidan chetda qolmadi.
A.Navoiy tarbiyada xatolikda yo‘] qo‘yish mumkin emasligini uqtiradi. Haqiqatdan ham bolani tarbiyalshda shunday xatoliklar uchraydiki, ular faqat oilaning hayotida emas balki jamiyat hayotida ham aks ettiradi. Oilada bolani tarbiyalashda uchraydigan xatoliklar turli tumandir. Ular orasida keng tarqalgan lardan biri ota-onalarning xaddan tashqari xukmronl ikka intilishlaridir; bolaning erka bo‘ lishi ularga nisbatan biror talabning yo‘qligi bilan bog‘l iq; ota-ona buvi lar tomonidan tarbiyada yagona talablarning yo‘qligidir; oilaviy tarbiyadagi barqaror xatolar oilaning tuzilishi va oilaviy munosabatlar bilan, kattalarning o‘ z fuqorolik burchlarga munosabati ularning g‘oyaviy yo‘nalishi, mehnatga munosabati bilan bog‘liq munosabatlar bilan, kattalarni o‘z fuqorolik burchlariga munosabati, ularni g‘oyaviy yo‘nalishi, mehnatga munosabati bilan bog‘liq.
Bu belgilarga ko‘ra oilaning bir necha turini ajratish mumkin. Tarbiyachilarga oila turlarini bilish va u bilan o‘ziga xos holda ishlash va munosabatda bo‘lish uchun zarur. Oila turlari Rizouddin Ibn Faxriddinning "Oila" nomli risolasida ko‘rsatilgan. Birinchi turi. Tinch oilalar mehnat ijtimoiy, siyosiy va madaniy hayotda faol ishtrok etayotgan ko‘pchilik oilalar kiradi. Bu turdagi oilaga ota-onalar va bolalar o‘rtasida ma’naviy yaqinlik, aqlli va meyordagi talablar bolaning ijtimoiy munosabati meyorlarini muvaffaqiyatli o‘zlashtirishi xosdir. Ikkinchi turi. Yuzaki tinch oilalar. Bu turdagi oilalarga oila azolari tomonidan bolalarga qo‘yiladigan talablar bir xilda bo‘lmasdan, stixiyali tarzda bo‘ladi. Bunda bolanig imkoniyatlari hisobga olinmaydi. Bolaning hayoti noto‘g‘ri tashkil etiladi. Tarbiyaning bu turida ota-onaga nisbatan hurmatsizlik, ularning talabini baj armaslik kabi xolatlar rivojlanishi mumkin. Yuzaki tinch oilalar bilan ishlashda tarbiyachi ota una diqqal e’tiburini oiladagi psixulogik vaziyaini, otaonala1 o‘rtasidagi munosabat yo‘nalishini o‘zlashtirishga qaratadi. Notinch oilalar. Bunday turdagi oilalarda ma’naviy qiziqishlar kam bo‘ladi. 124 Bunday oilalarga ishlab chiqarish, oilaviy vazifalarga befarq munosabatda bo‘lish, oilaviy an’analarga e’tibor bermaslik, uy ishlariga loqayd munosabatda bo‘lish xos bo‘ladi. Bola qo‘rs, qo‘pol, urishqoq bo‘lib qoladi. Kattalar va jamoa tartiblariga bo‘ysinmaydi. "Tarbiyasi og‘ir" bolalarning ko‘p qismi ana shunday oilalarda etishadi.
Zamonaviy sharoitlarda notinch oila muammosi eng dolzarb muammolardandir. Oila - maktabgacha ta’lim yoshidagi bola uchun birinchi ijtimoiy muhitdir. Agar u notinch bo‘lsa, bolaning sog‘lig‘iga ham, uning xulqiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi Tarbiyachi bolalarning salomatligi, xulqi o‘z tengdoshlari bi lan m u nosabatini doimo kuzatib boradi va kichik insonlar qalbiga qanday kechin malar yuz berayotganini sezadilar . To‘liqmas oilalar. Bu turdagi oilada ota onadan biri bo‘lmaydi. Bunday oilalarda ota-onalardan birining yo‘qligini bi ldirmaslik uchun oila azolaridan har birining bolaga ta’si rini kuchaytirish, bola o‘zaro m unosabatlarda kamchilik sezmasl igi uchun bola tarbiyasiga oiladan ketgan a’zoni boshqa qarindoshlarini jal b qilish muhimdi r. Shunday qilib maktabgacha ta’lim muassasalarida oila bilan ishlash o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lib, oilaning turiga bog‘liq xolda o‘tqaziladi. Maktabgacha ta’l im muassasin ing oila bilan ishlash tizimida aniq maqsad, mazmun bo‘l ishi kerak. Ota-onalar bilan hamkorlik borasida avval erishilgan yutuq va tajribalarning natijalarini tahlil qilib, xilma-xil va o‘ zaro bog‘liq bo‘ lgan shakl va usullar yordamida rejali ishlar olib borish maqsadga muvofiq bo‘ladi . Nazorat savollar 1. Tarbiyachi bolalarning salomatligi, xulqi o‘z tengdoshlari bilan munosabatini doimo kuzatib boradi va kichik insonlar qalbiga qanday kechinmalar yuz berayotganini izohlang? 2. A.Navoiy tarbiyada xatolikda yo‘l qo‘yish mumkin emasligini uqtiradi?
Rejada guruh bolalarining ro‘yxati; adabiyotlar ro‘yxati, ish kuni davomida bolalar faoliyatini tashkil etish bo‘yicha mashg‘ulotlar jadvali bo‘lishi. Tarbiyachining yuritadigan ish hujjatlari. Pedagogik jarayonni rejalashtirishning o`ziga xos xususiyatlari, mashg`ulotlar jadvalini tuzish. Ertalabki soat, sayr, kechki soatlarni rejalashtirish to`g`risida tushuncha hosil qilish.O`z guruhi uchun reja tuzishni mashq qildirish.
.