Pnevmokoniozning boshqa turlari

silikoz - qum tuproqdan, antrakoz - ko‘mir changidan, asbetoz - asbest changidan, sideroz - temir changidan, amiloz -u n v a kraxmal changidan, biosinoz - paxta changida ‘shuvchi to‘qimalardan hosil bo‘ladigan fibrozni paydo qilish xususiyatiga ega em asligini tasdiqladi. Shu sababli pnevmokoniozlar deb faqat qo‘shuvchi to‘qimalardan fibroz hosil qilish xususiyatiga ega bo‘lgan changlarga aytiladigan bo‘ldi.

Ozod kremniy (Il)-oksidi fibroz paydo qilish xususiyatiga ega bo‘lgani uchun silikoz pnevmokoniozning yagona turi deb hisoblandi. Aniqlangan antrakoz esa ko‘mir changi tarkibida ozod kremniy (Il)-oksidi hisobiga deb belgilandi. Asbest changi ta’sirida hosil bo‘ladigan asbeetoz kasalligining sababi esa chang tarkibida ozod kremniy (Il)-oksidi bo‘lmasa ham, kremniy kislotasi tarkibidagi magniyli tuz deb qoidadan tashqari tan olindi

• Ozod kremniy (Il)-oksidi fibroz paydo qilish xususiyatiga ega bo‘lgani uchun silikoz pnevmokoniozning yagona turi deb hisoblandi. Aniqlangan antrakoz esa ko‘mir changi tarkibida ozod kremniy (Il)-oksidi hisobiga deb belgilandi. Asbest changi ta’sirida hosil bo‘ladigan asbeetoz kasalligining sababi esa chang tarkibida ozod kremniy (Il)-oksidi bo‘lmasa ham, kremniy kislotasi tarkibidagi magniyli tuz deb qoidadan tashqari tan olindi

Pnevmokonioz turlari ichida silikoz patogenezi yaxshi o‘rganilgan. Silikoz patogenezini tekshirishda dastlab asosan ikki bosqich qayd qilingan.

Birinchi bosqichda fizkaviy va kimyoviy xususiyatlarini hisobga olgan holda changning ta’sir qilish mexanizmi aniqlanadi. Ikkinchi bosqich - o‘pkada qo‘shuvchi to‘qimalardan hosil boMgan patologik fibrozning hosil bolish mexanizmini aniqlashdan iborat. Changning organizmga ta’sir mexanizmi to‘g‘risida bir qancha nazariyalar mavjud