Qoraqolpog’iston turistik mintaqasi

AShilpiq
Shilpiq. Qoraqalpog’iston Respulikasining markaziy qismida halq orasida Qaratog‘ deb atagan tog‘ tizimlari joylashgan. Tabiyati chiroyli shu tog‘ning shimoliy-g‘arbida Amudaryoning bo‘yida Shilpiq, Qora tepa, va Besh tepa singari tepaliklar joylashgan. Qora tog’ singari bu tepaliklarning har birining o‘ziga hos sir sinoatlari va tarixi bor. Ularning orasida Shilpiq tepaligi alohida o‘rin egallaydi. Amudaryo tumanida joylashgan bu yodgorlikning fanga noma’lum tamonlari ko‘proq.
Bu yodgorlik faqat o‘lkamiz xalqini emas, balki chet elliklarning diqqat e’tiborini tortgan eng ajoyib tarixiy meroslarimizdan biri. XIX asrda o‘lkamizda bo‘lgan olimlar, rassomlar va askarlar o‘zlarining daftarlarida estalikni “Chilpik”, “Chilpak” va “Shelpak” atamalari bilan yozib qoldirgan.
Markaziy Osiyo Xo‘dja Reshad Efendi nomi bilan 1863- yili sayohat qilgan Veygriyalik olim Armen (German) Vamberi Amudaryo orqali Xivadan Qo‘ng‘irotga ketayotganida Shilpiqda bo‘lgan va u haqida quyidagilarni yozgan. Bu bir zamonlari mahkam qo‘rg‘on bo‘lgan, unda otasining qo‘liga banda bo‘lib tushgan yigit oshiq bulgan padsho qizi, o‘zining sevgilisi bilan ota-onasidan qochib kelib yashagan.
Shilpiqning pastki eni 130-150 m , balandligi 30-33 m tabiy tepalik boshiga qurilgan doira shaklidagi qurilish. U soz loydan tiklangan qalin devorlar bilan qurshalgan. Shu qadimiy devorlarning bizning kungacha 15 m balandlikda buzilmasdan saqlanib kelishining siri, bizningcha qurilishga ishlatilgan loylarning yaxshiligi bilan bahorda va kuzda bo‘ladigan sel yomg‘irlaridan ularni saqlash maqsadida suvoqarlarning o‘rnatilishida bo‘lsa kerak.
Shilpiqning Amudaryoga qaragan g‘arb tamonida joylashgan darvozasiga ishlangan zina orqali chiqqan. Umumiy uzunligi 20 m bulgan. Uni arxeologik tadqiqotlar vaqtida ulkan hom g‘ishtlardan ishlangan 75 zinaning ham ikki buyida devorlarning qoldiqlari aniqlandi. Shilpiq asosan Janubiy Orol buyidagi belgili sig‘inish joylarining biri bo‘lgan. Shuning bilan birga XX asrning boshlarigacha Shilpiq yonida Navruz va Qurbon Xayt bayramlariga bag‘ishlangan umumxalq sayllari o‘tkazilib kelingan. Qadimgi davrlarda bunday umumxalq sayllarga yiliga bir marotaba elning hukumdorlari chiqib, fuqorolar bilan uchrashadigan bo‘lgan.