Qoraqolpoq davlat universiteti chet tillar fakulteti chet tillar adabiyoti kafedrasi bakalavr yo’nalishi 1-kurs talabasi o’temuratova nilufar

TERRORISTIK TASHKILOTLAR

• Bazilar terrorchilik istilohi tarixning bundan-da qadimroq davrlarida ham istemol qilinganini taxmin qilishadi. Ularning fikricha, terrorchilik bashariyat tarixining har bir davrida jahonnning barcha davlatlarida bolgan va bolib kelmoqda. Yunonlik tarixchi Ksenofon (Xenophon – meloddan avval (m.a.) yy.) Garb madaniyati haqida soz yuritar ekan, ruhiy tasirlarning urushga, terrorchilikning esa xalqlarga otkazadigan tasiri haqida toxtalib otadi. * Tiberius (Tiberius – yy.) va Kaligula (Caligula – yy.) singari bazi Rim hukmdorlari oz saltanatlariga qarshi bolganlarni boysundirish uchun zoravonlik, mol-mulklarni musodara qilish va olim jazosini qollar edilar.

• Germaniyada Adolf Gitler tuzgan fashistlar hukumati, Sovet Ittifoqida Iosif Stalin boshliq kommunistlar hukumati kabi bazi hukumatlar terrorchilikni oz siyosiy rejalarining ajralmas bir bolagi deb hisoblaganlar. Shuning uchun ham, iqtisodiy, siyosiy va madaniy manfaatlarni royobga chiqarish uchun goyaviy- ideologik pardalar ortida davlat terrorchiligini amalga oshirganlar. Jahonda yuzlab terrorchilik uyushmalari mavjud. Ular ichida eng kozga koringanlari: Olmoniyadagi Bader maynxuf, Italiyadagi Qizil gvardiya, Yaponiyadagi Qizil Armiya, Irlandiyadagi Respublikachilar Armiyasi, Perudagi Nurli tuproq va Bask orolidagi ETA uyushmasi. ETA – garbliklarning aytishicha, yigirmanchi asr tarixidagi eng mashhur terrorchilik uyushmasi hisoblanadi. Amerika Qoshma Shtatlari ham qora tanlilarni va ozgacha fikrlovchilarni yoq qilish bilan dong taratgan Kukluksklan tashkiloti kabi jahondagi yuzlab terrorchilik uyushmalariga in bolib kelgan.

• Yahudiylar ham tarixdagi ilk terrorchilik uyushmalarining ochogi bolib, jahondagi eng mashhur Hagana, Argun va Shtern nomli terrorchilik tashkilotlarini tuzgan xalqdir.Hatto Isroil davlatining ozi – bashariyat uchun benazir terrorchilik timsoliga aylanib qoldi.Bu haqiqatni ochiq idrok etish uchun Isroil davlati tashkil topganidan beri qol urgan ogir jinoyatlarga bir nazar tashlash kifoya.

• Sosiolog Aleks Shmidtning terrorchilik tushunchasiga oydinlik kiritish uchun yuzta mutaxassis va olimga bergan savollariga olgan javoblar, uning siyosiy terrorchilik haqida yozgan kitobida (1983 yil) mavjud. Uning sorovlariga mazkur mutaxassislar bergan javoblarning mushtarak xulosasi quyidagicha: -terrorchilik – aniq cheklangan mohiyatga ega bolmagan tushunchadir; -Bir tarifning ozi bu istilohning barcha manolarini qamray olmaydi; -turli tariflar terrorchilikning turli qismlariga mushtarak bolib, u kimga qaratilgan ekaniga va qurbonlariga qarab belgilanadi. Robitatul Olamil Islamiyya(Islom Olami Ligasi) qoshidagi Islomiy Fiqh Uyushmasi terrorchilik ni: Terrorchilik shaxslar yoki jamoatlar yoxud davlatlar tarafidan insonning dini, qoni, aqli, moliva nomusiga qarshi ishlatiluvchi zoravonlikdir. Terrorchilik – qorqitish, ozorlash, tahdid solish, nohaq oldirishva Yer yuzida buzgunchilik yoyishning barcha turlarini oz ichiga oladi- deb tarifladi.