Raximboyev akmal azatboyevich turizm sohasida malakali kadrlar tayyorlash jarayonlarini takomillashtirish yo

1.3. Turizm sohasida kadrlar va ularga qo‘yiladigan talablar 
Bugungi kunda turizm sohasida kadrlarga ularning bajaradigan vazifalaridan 
kelib chiqib talablar qo‘yiladi. Kadrlarga bo‘lgan talab bevosita kadrlar tizimiga 
bog‘liq bo‘ladi. Chunki, kadrlar tizimi ijtimoiy-iqtisodiy tizimning markaziy va 
ancha murakkab tashkil etilgan kichik tizimidir. U mazkur tizim o‘z ichiga kadrlar 
bilan bog‘liq mehnat potensiali, uning turli tarkibiy qismlari bo‘lgan kadrlar, 
ularning maqsadlari, faoliyat ko‘rsatish va rivojlanish normalari hamda 
mexanizmlarini qamrab oladi. 
Avvalo, kadrlar tizimi turli sohalardagi kadrlarga tegishli bo‘lib, har bir 
sohadagi kadrlar bilan bog‘liq jarayonlarni qamrab oladi. Ular ko‘p talablarga 
javob berishi kerak. Jumladan, turizm kadrlari turizmni yaxshi biladigan va ko‘p 
yil ishlagan mutaxassislarga aytiladi. Bu menejerlar, marketologlar, biznesmenlar, 
mutaxassislar hamda turli sohalarda ishlaydigan ishchi xodimlarga bo‘linadi. 
Shu boisdan ham, kollejlarda talabalar amaliyoti tashkil qilinib, u o‘quv va 
ishlab chiqarish amaliyoti turlariga bo‘linadi. Ushbu amaliyot turlarining 
kollejlarda tahsil olayotgan o‘quvchilar uchun ta’limiy va tarbiyaviy ahamiyati 
katta rol o‘ynaydi. Jumladan, har bir amaliyot o‘quv dasturida keltirilgan mavzular 
asosida talabalarga dars mashg‘ulotlari olib boriladi. O‘quv amaliyoti dasturida har 
bir fanga tegishli bo‘lgan barcha mavzular bo‘yicha o‘quvchilarga Davlat ta’lim 
standartlari asosida etkazilishi shart bo‘lgan minimum bilimlar va ko‘nikmalar 
to‘la qamrab olingan bo‘ladi. 
Darhaqiqat, turizm sohasida malakali kadrlar tayyorlash masalasi ta’lim 
sohasidagi amalga oshiriladigan islohotlar namunasi sifatida namoyon bo‘lib, 
kelajakda turizm sohasida ishlaydigan talabalarni har tomonlama aqlan, ma’nan, 
jismonan etuk qilib tarbiyalashni, davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash va 

---

27
rag‘batlantirishni, boshqa kadrlardan bilimi va iqtidori bilan farq qilish kabi 
mezonlar bilan to‘la namoyon bo‘ladi.
12
Turizm sohasini rivojlantirish avvalo, turizm sohasidagi hamkorlikning 
samarali yo‘lga qo‘yilishi va kadrlar tayyorlashning sifatiga chambarchas bog‘liq. 
Turizm sohasidagi kadrlarning asosida kishi, ya’ni “inson omili” yotadi hamda 
uning rivoji ta’lim sohasining taraqqiyoti bilan bog‘liq.
Iqtisodiy hayot subyekti sifatidagi inson to‘g‘risidagi tasavvurlarning uzoq 
vaqt mobaynida rivojlanishi natijasida bir qator tushunchalar: “ish kuchi”, “mehnat 
resurslari”, “mehnat potensiali”, “inson omili”, “inson kapitali” tushunchalari 
vujudga keldi.
Boshqaruv amaliyotida “xodimlar”, “kadrlar”, “mehnat resurslari” kabi 
boshqaruv obyektlarini ko‘rsatish mumkin. Ushbu tushunchalarni turli jihatdan 
aniqlashtirish mumkin. Ma’muriy boshqaruv xodimlari deganda kasb faoliyati 
bo‘yicha boshqarish maqsad va vazifalarini amalga oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan 
xodimlar va rahbarlar tushuniladi.
13
Ma’muriy boshqaruv xodimlari tushunchasi quyidagi ikkita masala ya’ni, 
xodimlar siyosati va xodimlar bilan ishlashga bog‘liqdir. Xodimlar siyosati 
deganda bu uzoq davrga mo‘ljallangan tegishli malaka, tajriba, kasb va shaxsiy 
sifatlarga ega bo‘lgan yuqori malakali boshqaruv xodimlari taraqqiyoti bilan 
bog‘liq masala tushuniladi. Xodimlar siyosatining maqsadi xodimlarni tayyorlash, 
malakasini oshirish va qayta tayyorlashdan iborat. 
Mamlakatimiz va xorij olimlarining fikrlarini tahlil qilgan holda xodimlar va 
kadrlar o‘rtasida mavjud bo‘lgan quyidagi xulosalarni keltirish mumkin.
“Xodimlar” - so‘zi yig‘ma ma’noga ega, malakaviy xususiyatlar bo‘yicha 
birlashgan, korxona, muassasalarning shaxsiy tarkibini anglatadi hamda bir qancha 
xodimni o‘z ichiga birlashtiradi.
12
Aminova M., Xudayb
е
rganov D. Turizm sohasida raqobatbardosh kadrlar tayyorlash masalalari. // “Turizm 
infratuzilmasini rivojlantirishning m
е
todologik, uslubiy asoslarini takomillashtirish” mavzusidagi xalqaro ilmiy-
amaliy anjuman mat
е
riallari. - Samarqand, 23-24 apr
е
l. 2014 yil. - 498 b. 
13
http://uz.denemetr.com/docs/768/index-75949-1.html?page=11

---

28
“Kadrlar” - korxonalar, muassasalar yoki malakali guruhlarning asosiy 
tayyorlangan ishchilar tarkibini tashkil qiladi. Demak, har ikki tushunchani ham 
ekvivalent deb qabul qilish mumkin bo‘ladi.
Demak, yuqoridagilardan kelib chiqib, bizning fikrimizcha, “inson resurslari” 
yoki “mehnat resurslari” ma’nosini yuqoridagi tushunchalardan ko‘ra kengroq 
ma’noda yoritish mumkin bo‘ladi. Chunki, ularning o‘rtasida katta farqlar, 
qarashlar, mazmun va mohiyat hamda shart-sharoitlar mavjud bo‘ladi.