Referati mavzu: Yosh davrining psixologiyasi. Reja: Psixika materiya evolyutsiyasining natijasi sifatida

4.Hayvonlarning intellektual harakatlari. Ayrim narsalar o`rtasidagi murakkab munosabatlarning aks ettirilishi intellektual harakatlarning asosini tashkil qiladi. Yuksak darajada taraqqiy etgan hayvonlar narsalar o`rtasidagi munosabatlarni payqay oladilar va mazkur vaziyatga qarab, uning natijasini oldindan ko`ra olishadilar. Bunday harakatni aqliy harakat tipi deyish mumkin.
Odamlar yuksak darajada taraqqiy etgan hayvonlar orasida primatlarni (odamsimon maymunlarni) alohida o`ringa qo`yadilar. Ularning faoliyatining aktivligi, buning ustiga ularda ko`zning yuksak darajada taraqqiy qilganligi ularning idrok doiralarini beqiyos ravishda kengaytiradi, tajriba boyliklarini nihoyatda oshirib yuboradi, ko`nikmalarning tarkib topishi hamda harakat shakllarining vujudga kelishi uchun boshqa hayvonlardagiga qaraganda baquvvat asosni yuzaga keltiradi .
Maymunlar intellekti (aqli) ularning murakkab masalalarni yecha olishlari bilan ajralib qolmay, balki ular faoliyatining yo`nalishi bilan ham xarakterlanadi. Maymunlar qo`llariga tushib qolgan narsalarni soatlar davomida mayda bo`laklarga ajratilar, odamlarni har xil usullar bilan o`z qafaslari oldiga jalb qiladilar, yerda sudralib ketayotgan hashoratni kuzatib tura oladilar. Maymunlar xulk-atvoridagi bunday xususiyatlarning kelib chiqishiga ularning yashash usuli sabab bo`lgan. Boshqa hayvonlarga nisbatan maymunlarda harakatlarning taraqqiyot darajasi qo`l tipidagi oldingi oyoqlarning mavjudligi bilan ham bog`liqdir. «qo`l»ning mavjudligi tufayli maymunlar tevarak-atrofdagi narsalar bilan juda murakkab munosabatlarga kirishish imkoniyatiga egalar.
Ma`lum sharoitlarda maymunlarda instinktiv shakllari ham namoyon bo`ladi. Birok taraqqiy etgan katta maymunlarning instinktiv harakatlari taraqqiyotning pastki bosqichidagi hayvonlarning instinktiv harakatlaridan jiddiy farq kiladi. Masalan, uy qurish jarayonida maymunlar materialni analiz qilib ko`rar ekan. Instinktlarda tashqi sharoit hisobga olinar ekan.
Maymunlarda ko`nikma xosil qilishning ham o`ziga xosligi bor. Agar past darajada rivojlangan hayvonlarda ko`nikma tez shakllantirilsa, maymunlarda bu jarayon biroz murakkab kechadi. Maymunlarning «qiziquvchanligi» natijasida ularning diqqatini ko`pincha biror harakat va ob`ektga qaratish, to`plash qiyin.