|
bosh maqsadi milliy valyutaning barqarorligini ta'minlashdan iborat.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining maqsadi va faoliyat asoslari.
monetar siyosatni hamda valyutani tartibga solish sohasidagi siyosatni shakllantirish, qabul qilish va amalga oshirish;O’zbekiston Respublikasida hisob-kitoblarning samarali tizimini tashkil etish va ta'minlash;banklar, kredit uyushmalari va garovhonalar faoliyatini litsenziyalash hamda tartibga solish, banklar, kredit uyushmalari va garovhonalarni nazorat qilish, qimmatli qog’ozlar blankalari ishlab chiqarishni litsenziyalash;O’zbekiston Respublikasining rasmiy oltin-valyuta rezervlarini, kelishuvga binoan hukumat rezervlarini qo’shgan holda, saqlash va tasarruf etish;davlat byudjetining kassa ijrosini Moliya vazirligi bilan birgalikda tashkil etishdan iboratdir.
Asosiy vazifalari:Markaziy bank to’lov vositasi sifatida banknotalar va tangalar ko’rinishidagi pul belgilarini chiqaradi.
Markaziy bank kelgusi yil uchun O’zbekiston Respublikasi monetar siyosatining asosiy yo’nalishlarini ishlab chiіadi va har yili keyingi moliya yili boshlanishidan kamida o’ttiz kun oldin Oliy Majlisning Senatiga bu haqda ahborot beradi.
Markaziy bank Moliya vazirligiga davlatning qimmatli qog’ozlarini chiqarish va davlat qarzini qaytarish jadvali hamda hajmi masalalari yuzasidan ularning bank tizimi likvidliligiga ta'siri va monetar siyosatining ustuvor yo’nalishlarini hisobga olgan holda maslahat beradi.
Kreditlar hukumatga O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan tasdiqlangan miqdorda va bir yil ichida qiymati to’lanadigan aktivlar garovgaqo’yilishi sharti bilan beriladi.
Kredit berish hukumat va Markaziy bank o’rtasida alohida kredit shartnomasi tuzish bilan rasmiylashtiriladi, unda kreditning miіdori, qaytarilish muddatlari, to’lanadigan foizlar normasi va ssudani uzish tartibi kelishib olinadi.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining maqsadi va faoliyat asoslari.Markaziy bank banklar va kredit uyushmalarini ro’yhatga oladi, shuningdek, bank operatsiyalarini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyalar beradi, kredit uyushmalari, garovhonalar faoliyatini va qimmatbaho qog’ozlar blankalari ishlab chiqarishni litsenziyalaydi.
Banklar va kredit uyushmalarini ro’yhatga olish, shuningdek, banklar, kredit uyushmalari va garovhonalarga litsenziyalar berish Markaziy bank tomonidan belgilangan tartibda amalga oshiriladi. qimmatbaho qog’ozlar blankalarini ishlab chiqarishga litsenziyalar berish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Markaziy bank Banklarni davlat ro’yhatiga olish daftari, kredit uyushmalari, garovhonalarga hamda qimmatbaho qog’ozlar blankalari ishlab chiqarishga berilgan litsenziyalar reestrini yuritadi. Berilgan litsenziyalar to’g’risidagi ma'lumotlar e'lon qilinishi kerak.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining maqsadi va faoliyat asoslari.
Tijorat banklari va ularning tashkiliy tuzilishi.Shunday qilib, bank tizimi miqyosida olib qaraydigan bo’lsak banklar quyidagi funksiyalarni bajaradi:
vaqtincha bo’sh turgan mablag’larni yig’ish va kapitalga aylantirish;
muomalaga kredit vositalarini chiqarish.
To’lov jarayonlarida vositachilik qilish;
kredit munosabatlarida vositachilik qilish;
Tijorat banklari va ularning tashkiliy tuzilishi.Tijorat banklar faoliyatida asosiy o’rinni korhona, tashkilotlarni, aholini, kreditlash egallaydi. Kreditlash jarayonini tashkil qilishda bank moliyaviy vositachi vazifasini o’taydi. U bo’sh turgan mablag’larni jalb qiladi va o’z nomidan mijozlarga vaqtincha foydalanishga beradi. Bank krediti hisobidan xalq xo’jaligining muhim tarmoqlari sanoat, qishloq xo’jaligi, savdo va boshqalar moliyalashtiriladi va ishlab chiqarishni kengaytirishga asos bo’ladi.
Muomalaga kredit pullarni chiqarish funksiyasi tijorat banklarni boshqa moliya institutlaridan ajratib turadi. Tijorat banklari depozit-kredit emissiya qilganida, ssudalar berganida pul massasi oshadi va ssuda bankka qaytarilganda muomalada pul massasi kamayadi.
TIJORAT BANKLARI VA ULARNING TASHKILIY TUZILISHI.Tijorat banklari kredit pullarni yaratishning emitenti hisoblanadi. Tijorat bank tomonidan mijozga berilgan kredit uning hisob raqamiga o’tkaziladi va bankning qarz majburiyati ortadi. Mijoz bu mablag’ning ma'lum qismini naqd pul shaklida hisob raqamidan olishi mumkin. Bu holda muomalada pul massasining miqdori oshadi. Shuning uchun ham tijorat banklar faoliyati ustidan Markaziy bank nazorat olib boradi.
Tijorat banklarning muhim funksiyalaridan biri hisob-kitoblarni olib borishdir. Hisob-kitoblarni olib borishda bank mijozlar o’rtasida vositachi bo’lib xizmat qiladi.
Tijorat banklari yana qimmatbaho qog’ozlar chiqarish va joylashtirish bilan shug’ullanishi mumkin.
Tijorat banklari iqtisodiy ahvolni nazorat qila borib, mijozlarga har xil axborotlar, maslahatlar berishi mumkin.
TIJORAT BANKLARI VA ULARNING TASHKILIY TUZILISHI.Tijorat banklari quyidagi operatsiyalarni bajaradi:
passiv operatsiyalar
bank xizmatlari va vositachilik operatsiyalari;
bankning o’z mablag’lari hisobidan amalga oshiradigan operatsiyalar va boshqalar.
aktiv ssuda operatsiyalar;
XULOSAXulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki, O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki O’zbekiston Respublikasi hukumatining bankiri, maslahatchisi va fiskal agenti (hazina vakili) sifatida ish tutadi. Markaziy bank Moliya vazirligiga davlatning qimmatli qog’ozlarini chiqarish va davlat qarzini qaytarish jadvali hamda hajmi masalalari yuzasidan ularning bank tizimi likvidliligiga ta'siri va monetar siyosatining ustuvor yo’nalishlarini hisobga olgan holda maslahat beradi.
Tijorat banklari to’g’risida fikr bildiradigan bo’lsak, Tijorat banklarning muhim funksiyalaridan biri hisob-kitoblarni olib borishdir. Hisob-kitoblarni olib borishda bank mijozlar o’rtasida vositachi bo’lib xizmat qiladi. Tijorat banklari yana qimmatbaho qog’ozlar chiqarish va joylashtirish bilan shug’ullanishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati:
O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. T, 2000
Internet ma’lumotlari:
www.google.comwww.arxiv.uzwww.el.tfi.uzwww.ziyo.uzwww.bilim.uz
http://hozir.org
Do'stlaringiz bilan baham: |
