Reja: O‘zgaruvchan tokning o‘zgarmas tokka nisbatan afzalligi

Uch fazali tok va uni hosil qilish.

O‘zgaruvchan tok M. O. Dolivo - Dobrovolskiy uch fazali tok sistemasini ixtiro qilinganidan keyin butun dunyoda keng ishlatiladigan buldi.

Uch fazali tokning asoschisi M. O. Dolivo - Dobro-volskiy dunyoda birinchi bulib, uch fazali generator, uch fazali elektr dvigatel, uch fazali transformatorlarni yaratgan va uch fazali tok energiyasini uzatishni amalga oshirgan.

Uch fazali tokning bir fazali tokka nisbatan quyidagi afzalliklari bor:

elektr uzatish liniyalarida rangli metallar 25 % gacha tejaladi;

uch fazali asinxron dvigatellarning tuzilishi sodda, ishlatilishi qulay;

yulduz shaklida ulab hosil kilinadigan turt simli sistema bulgan holda ikkita ish kuchlanishi bo‘ladi.

Uch fazali tok sistemasini ko‘p fazali tokning xususiy holi deb qarash mumkin.

E.yu.k. lari bir xil chastotali va bir - biriga nisbatan faza buyicha 1/ 3 davrga siljigan uchta elektr zanjirning tuplami uch fazali sistema deb ataladi.

Uch fazali sistemani tashkil etuvchi ayrim zanjirlar uning fazalari deyiladi. Simmetrik uch fazali sistemada e. yu. k. lar o‘zaro faza buyicha teng bulaklarga 1200 siljigan.

Uch fazali tokning eng sodda generatori bir fazali generatordan yakoriga tsilindr aylanasi buylab bir - biriga nisbatan 1200 burchakka siljigan uchta chulg‘am joylashtirilganligi bilan fark kiladi. Generatorning chulg‘amlari fazalar deb ataladi. Stator chulg‘amlarining uchlari A1,A2,A3 xarflari bilan oxirlari x1,x2,x3 xarflari bilan belgilangan.

Uch fazali tok generatori rotorining konstruktsiyasi esa bir fazali tok generatori rotori konstruktsiyasining xuddi uzidir.

Rotor aylanganda hamma chulg‘amlarda chastota va amplitudalari bir xil bulgan e. yu. k. lar hosil bo‘ladi, ammo bular uzlarining maksimum qiymatiga bir vaqtda erishmaydi. Maksimal e. yu. k.rotor shimoliy kutbining markazi chulg‘am boshida utganda hosil bo‘ladi, deb xisoblaganimizda, ikkinchi chulg‘amda esa o‘sha yunalishdagi e. yu. k. maksimumi rotor 1200 burilganda, uchinchi chulg‘amda esa o‘sha yunalishdagi e. yu. k maksimumi rotor birinchi chulg‘amga nisbatan 2400 burilganda yuz berishini kurish oson. Rotor aylanganda birinchi chulg‘amda hosil bulgan e.yu.k.

e₁=E_1msint

Ikkinchi chulg‘amda hosil bulgan e. yu. k.

e₂=E_2msin(t - ²/₃ )

Shuningdek, uchinchi chulg‘amdagi e. yu. k.

e₃ = E_23msin(t - ⁴/₃ )

Bunda е₁,е₂,е₃ ва Е_1m, Е_{2m ,}Е_3m- ayrim chulg‘amlarda hosil bulgan e. yu. k. larning oniy qiymatlari; va - ayrim chulg‘amlardagi e. yu. k. larning amplituda qiymatlari. Agar g‘altak larning chulg‘amlariga, iste’molchilar ulasak, yonik zanjirlar buylab quyidagi toklar utadi.

i₁ = I_1m sin(t -₁)

i₂ = I_2m sin(t - 2/3  -₂)