Reja: Zaharli kimyoviy moddalar va uning insonga ta’siri. Gazlar bilan ishlaganda texnika xavfsizlik qoidalari. Zaharli gazlar va ulardan himoyalanish уo‘llari. Gaz ballonlari va ulardan foydalanishda xavfsizlik choralari

Gaz ballonlarini bo‘yash va ulardagi belgilarni yozishda tavsiya etiladigan ranglar.
Gazlar turi Ballonlar rangi Ballondagi yozuvlar rangi
Atsetilen Oq Qizil
Ammiak Sariq Qora
Kislorod Havorang Qora
Butan Qizil Oq
Is gazi Qora Sariq

Insoniyatning olovdan foydalanishi uzoq tarixga ega bo’lib, yozma manbalarda undan asosan maishiy maqsadlarda foydalanganini bilib olish mumkin. Ushbu jarayon qanchalik qadimiy bo’lmasin, hozirgi zamonda ham u o’zining ahamiyatini yo’qotgani yo’q.

Aksincha, foydalanish ko’lami kundan kunga oshib, ro’zg’ordan boshlab yirik sanoat korxonalarining texnologik jarayonlarida noyob manba sifatida qo’llanilmoqda. Bugungi kunda texnikaning yuksalishi evaziga olov o’rniga elektr energiyasi yordamida issiqlik energiyasi hosil qilinayotgan bo’lsa-da, hayotimizni olovsiz tasavvur qilish qiyin.
Shu o’rinda olovni yuzaga keltiruvchi manbalardan biri tabiiy gazning ham ahamiyati beqiyos. Ma’lumki, kundalik hayotimizda asosan 2 xildagi gazdan foydalanamiz. Bular metan va propan gazlaridir. Oxirgi vaqtlarda aholiga suyultirilgan propan
gazi bilan to’ldirilgan maishiy gaz ballonlari yetkazib berilmoqda. Ushbu maishiy gaz ballonlaridan faqatgina ovqat tayyorlash maqsadida foydalanish ko’zda tutilgan bo’lib, gaz to’ldirish maskanlarida ballonlarga markazlashgan holda texnik xizmat ko’rsatilishi, ularning sinovdan o’tkazilib, gaz to’ldirilishi hamda maxsus jihozlangan transportlarda tarqatish shahobchalariga transportirovka qilinishi tashkil etilgan. Shuningdek, gaz ballonlarini o’rnatish ishlari mutaxassislar tomonidan berilgan yo’riqnomalar va xomaki chizmalar asosida amalga oshirilmoqda.
Ballonlar asosan 4 holatda, ya’ni balondan gazni yuqori tezlikda olishda, gaz jumrak orqali o’tib, ballondagi chiqish joyini elektrlashtirishi va uchqun hosil qilishi natijasida; ballondagi gaz bosimining ruxsat berilgan bosimdan oshishi (ballondagi bosimning quyosh nuri yoki boshqa issiqlik manbai ta’sirida) natijasida; ballon metallining yemirilishi natijasida devorining yupqalanishi, ballonni ta’mirlashda talabga javob bermaydigan metalldan foydalanganda, qishki vaqtda havo haroratining pasayishi bilan ballon metallining plastiklik xususiyati pasayib, zarb yetkazilganda ballon korpusi parchalanishi natijasida; ballonlarning o’z vaqtida texnik sozligi va yaroqliligi maxsus ruxsatnomaga ega bo’lgan tashkilotlar tomonidan tekshiruvdan, ya’ni maxsus laboratoriya sinovidan o’tkazmasdan uzoq vaqt davomida ekspluatatsiya qilish davomida portlashi yoki yorilishi mumkinligi aniqlandi.
Gazlashtirilgan xonalarda gaz ballonlari xona isitish tizimining radiatori yoki isitish pechidan, gaz plitasidan, boshqa elektr isitish moslamalaridan va ochiq alangali isitish manbalaridan 1 metrdan kam, isitish pechi darchasidan 2 metrdan kam masofada joylashtirilishi ta’qiqlangan.
Ballonlarning uzoq vaqt ekspluatatsiya qilinishi davomida portlashi yoki yorilishini oldini olish uchun ularning texnik sozligi va yaroqliligi maxsus ruxsatnomaga ega bo’lgan tashkilotlar tomonidan o’z vaqtida tekshiruvdan, ya’ni maxsus laboratoriya sinovidan o’tkazilishi shart.