Rl zanjirlarda o’tkinchi jarayonlar

5. O‘tkinchi jarayonlarni hisoblash usullarining xususiyatlari 
Elektr zanjirlardagi o‘tkinchi jarayonlarni hisoblash uchun klassik, 
operator, chastotaviy va Dyuamel integrali usullaridan foydalaniladi. 
Klassik usulning mohiyati - tok va kuchlanishlar oniy qiymatlari uchun 
Kirxgof birinchi va ikkinchi qonunlari asosida tuzilgan differensial 
tenglamalarni yechishdan iborat. Masalani yechish xarakteristik tenglamalar 
ildizlarini, o‘tkinchi jarayon erkin va turg‘un tashkil etuvchilarini, integrallash 
doimiylarini va nihoyat o‘tkinchi tok va kuchlanishlarni aniqlashdan iborat. 
Klassik usulning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, yechimda real 
vaqtdagi real kattaliklardan foydalaniladi. Hisoblash natijalari odatda grafiklar 
bilan tasvirlanadi, lekin bu hisoblashlar murakkab va ko‘p vaqt talab qilganligi 
sababli ko‘pincha hisoblash texnikasi qo‘llashni talab etadi. 
Operator usulida original deb nomlanadigan vaqtning real funksiyasi 
uning kompleks tekislikdagi tasviri bilan almashtiriladi. Bunday almashtirish 
Laplasning to‘g‘ri o‘zgartirish funksiyasi yordamida matematik yo‘l bilan 
bajariladi. Bunda tasvir vaqt funksiyasi emas, kompleks o‘zgaruvchi funksiya 
bo‘ladi. Uni grafik usulda tasvirlab bo‘lmaydi. Lekin klassik usulga nisbatan 
bo‘lgan bu kamchilik vaqt bo‘yicha differensiallash va integrallash 
operatsiyalarini ko‘paytirish va bo‘lish kabi algebraik operatsiyalar bilan 
almashtirish afzalligi bilan kompensatsiyalanadi. Algebraik tenglamalar 
sistemasini yechish natijasida izlanayotgan funksiyaning tasviri topiladi va
uning originaliga o‘tiladi. Bu usulda integrallash doimiylarini alohida hisoblab 
topishga ehtiyoj qolmaydi. Ushbu afzalliklari sababli operator usuli 
muhandislik amaliyotida keng qo‘llanadi. 
Chastotaviy usul operator usulga juda o‘xshash. Farqi shundaki, taqribiy 
hisoblashlarda zanjirning kirish qarshiliklari yoki o‘tkazuvchanliklarining 
eksperimental xarakteristikalaridan foydalanish mumkin. Bu usul chiziqli 
avtomatik rostlash sistemalarining analizi va sintezida, xususan, sistemadagi 
o‘tkinchi jarayonlar sifatini baholashda keng foydalaniladi. 
Dyuamel integrali usuli passiv ikkiqutblikning kirish qismiga berilayotgan 
kuchlanish vaqtga nisbatan murakkab qonun bilan o‘zgarayotganda 
qo‘llaniladi.
Bundan tashqari, o‘tkinchi jarayonlarni hisoblash uchun o‘zgaruvchan 
holat usuli, avtomatikada keng qo‘llanadigan trapesiya ko‘rinishidagi 
chastotaviy xarakteristika usuli va boshqa usullar mavjud.