Ro’zmetova komila ning “Makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot” fanidan bajargan mustaqil ishi fan

Rossiyada tabiiy ishsizlik darajasi   5% dan 7% gacha. Hozirgi vaqtda ishsizlik darajasi 6-6,4% ni tashkil qiladi.

Xulosa

Ishsizlik  ko’pchilik  odamlarga  to’g’ridan-to’g’ri  va  qattiq  ta’sir  qiladigan 
makroiqtisodiy muammo hisoblanadi. Ko’pchilik uchun ishdan ajralish bu yashash 
standartlarining  pasayishi  va  psixologik  tushkunlik  degani.  Ajablanarli  emaski, 
ishsizlik  siyosiy  debatlarning  tez  tez  takrorlanib  turadigan  mavzulari  va  o’sha 
siyosatchilar  o’zlarining  maqsadli  siyosatlari  ish  yaratishga  yordam  berishini 
takidlashadi.  Iqtisodchilar  ishsizlikni  uning  sabablarini  bilib  olish  va  ishsizlikka 
tasir  qiladigan  jamiyat  siyosatlarini  rivojlantirishga  yordam  berish  uchun 
o’rganishadi.  Shunday  siyosatlardan  bazilari  masalan  job-training  dasturlari 
odamlarga ish topishda yordam beradi. Boshqalari, ishsizlikdan sug’urtalash bazi 
bir  zarurat,  ehtiyoj,  yo’qchiliklarni  yengillashtiradi.  Yuqori  minimal  ish  haqi 
qonunlari  misol  uchun,  ishchi  kuchining  eng  kam  layoqatli  va  tajribali  a’zolari 
orasida ishsizlik darajasini ko’tarib yuboradi deb o’ylashadi. Bizning ishchi kuchi 
bozori  to’g’risidagi  muzokaralarimiz  haligacha  ishsizlikni  inkor  qilib  kelmoqda. 
Ayniqsa,  milliy  daromad  modeli  iqtisodiyot  har  doim  to’liq  bandlikda  bo’ladi 
degan  faraz  bilan  qurilgan.  Haqiqatda,  ishchi  kuchi  tarkibidagi  har  bir  shaxsda 
ish  mavjud  emas.  Barcha  ochiq  bozor  iqtisodiyotida,  har  qanday  vaqtda  bazi 
odamlar ishsiz bo’lib kelishgan. 
Iqtisodiyotning  beqaror  rivojlanishi  oqibatida,  iqtisodiy  pasayish  davrida  ishlab 
chiqarish resurslari to’liq foydalanilmay qoladi.  
YaIMni  yaratishda  qatnashadigan  iqtisodiy  resurslarning  eng  asosiylaridan 
biri  bo’lgan  mehnat  resurslaridan  to’liq  foydalanilmaslik  ishsizlikda  namoyon 
bo’ladi. 
Makroiqisodiy  tahlilda  mehnat  resurslari  emas  balki  ishchi  kuchi 
kategoriyasidan ko’proq foydalaniladi. 
Ishchi  kuchi  yoki  iqtisodiy  faol  aholi  deganda  mehnatga  layoqatli 
yoshdagi ishlayotgan va ishsiz yurgan aholining umumiy soni tushuniladi. 
Mehnat bozorida boshqa resurslar bozori singari talab va taklif qonuni amal 
qiladi.    Ishchi  kuchining  bahosi  hisoblangan    real  ish  haqi  hajmi  oshsa  ishchi 
kuchiga bo’lgan talab qisqaradi, agar real ish haqi hajmi kamaysa ishchi kuchiga 
bo’lgan talab ortadi, ishchi kuchi taklifi esa kamayadi. Ishchi kuchiga bo’lgan talab 
miqdorining    ishchi  kuchi    taklifi  miqdoridan  kam  bo’lishi  ishsizlikni  keltirib 
chiqaradi.   
Ishsizlar – bu, ishchi kuchining bir qismi bo’lib, ijtimoiy ishlab chiqarishda band 
bo’lmagan, lekin ishlashni xohlovchi va faol ish qidirayotgan aholidir.  
Ishsizlik  darajasi  deb  ishsizlarni  ishchi  kuchi  soniga  nisbatiga  (%  hisobida) 
aytiladi va uni quyidagi formula bilan aniqlash mumkin: 
 
        Ishsizlik darajasi = (ishsizlar soni / ishchi kuchi soni)x100