Savol. Ko‘pgina iqtisodchilar Makroiqtisodiyot predmetini turli muammolar (masalan, ish bilan bandlik, inflyatsiya, ishsizlik)da ko‘radilar

Savol.Ko‘pgina iqtisodchilar Makroiqtisodiyot predmetini turli muammolar (masalan, ish bilan bandlik, inflyatsiya, ishsizlik)da ko‘radilar. Sizning nuqtai nazaringizda, zamonaviy O‘zbekiston iqtisodiyotida qanday makroiqtisodiy muammolar mavjud (qoida tariqasida, ulardan bir necha o‘nlab mavjud)? Ularni aniqlang, ular haqida o‘ylang va bu muammolarning yechimlarini taklif qiling.

Makroiqtisodiyotning predmetini – mamlakatda ishlab chiqarishning umumiy hajmi, inflatsiya sur’atlari, ishsizlik darajasi, to‘lov balansi saldosi, ayirboshlash kursi kabi makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar kabilar tashkil qiladi. Umumiy ko‘rsatkichlar ma’lumotlarining o‘zgarishini izohlash va davlat organlariga hamda jamoat tashkilotlariga iqtisodiy vazifalarni hal etishda va iqtisodiy vaziyatdagi kutilmagan o‘zgarishlarga munosabat bildirishda yo‘l ko‘rsatishdan iborat. Quyida eng muhim makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni va ular o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikning asosiy turlarini, shuningdek, bozor va o‘tish iqtisodiyotiga ega bo‘lgan mamlakatlarda inflatsiya, bandlik, ishsizlik, real ish haqi darajasini o‘lchash va tahlil qilish usullarini ko‘rib chiqamiz. Ushbular esa ayni paytda axborot ob’ektlari hisoblanadi.O’zbekistonning makroiqtisodiy muammolaridan biri Ishsizlik hisoblanadi. Makroiqtisodiy beqarorlik vaziyati yuzaga kelib, iqtisodiy rivojlanish pasayish tomon o‘zgarganda, iqtisodiy resurslardan to‘liq foydalanmaslik oqibatida ishsizlik muammosi yuzaga kelishi mumkin. Ishsizlarni aniqlash uchun eng avvalo aholining asosiy toifalarini ko‘rib chiqish lozim bo‘ladi . Aholining «band bo‘lganlar», «ishsizlar» va «ish kuchi tarkibiga kiritilmaydiganlar» toifalari o‘rtasida doimiy ravishda aloqa mavjud bo‘lib, ularga o‘zaro bir-biri bilan o‘rin almashish jarayonlari xosdir. Umuman olganda, ishsizlik barcha mamakatlar uchun salbiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarga olib keluvchi jiddiy makroiqtisodiy muammo hisoblanadi. Shuning uchun turi mamlakatlar ishsizlik darajasini uning tabiiy darajadan yuqori darajada bo‘lmasligining yo‘llarini izlash maqsadida turli davrlarda chora-tadbirlar dasturlarini ishlab chiqadilar. Tabiiy ishsizlik darajasi Odatda ishsizlik kelib chiqishining asosiy uchta sababi keltiriladi: ish yo‘qotish ; ish joyidan ixtiyoriy ravishda ketish; mehnat bozoriga birinchi marotaba murojaat etish. Ishsizlikning asosan uch turi mavjud bo‘lib ularga: friksion, strukturaviy va davriy ishsizlik kiritiladi.