Shaharsozlik asoslari va landshaft arxitekturasi O‘qituvchi: Jo‘raboyev A. T

shaharsozlik asoslari va landshaft arxitekturasi

O‘qituvchi: Jo‘raboyev A.T.

Farg‘ona 2021 yil

SHAHAR. SHAHAR RIVOJLANISHI

• Shaharlar tipologiyasi.
• Shahar loyihasining asosiy printsiplari va xususiyatlari.
• Mavjud shaharning rivojlanishi va yangisini qurish uchun hudud tanlash.
• SHamol yo’nalishi.

5-Ma’ruza
SHAHARLAR TIPOLOGIYASI
Tipologiya - bu umumlashtirishning yuqori darajasi bo’lib, shaharlarni har tomonlama to’la tavsiflash va uning asosida ularning rivojlanish strategiyasini belgilash imkonini beradi.
Snaharlarning tipologiyasini belgilovchi eng muhim alomatlarini ko’rib chiqamiz:

• xalq xo’jaligi sohasi;
• aholi soni;
• iqtisodiy-geografik o’rni;
• paydo bo’lish va rivojlanish davrlari.

TIPOLOGIYA
Shaharlarni xalq xo’jaligi vazifalariga qarab klassifikatsiyalash va tipologiyasi ularning eng muhim xususiyatlarini aks ettiradi:
Ko’p funktsiyali shaharlar - ma’muriy-xo’jalik, madaniy va iqtisodiy funktsiyalarni o’zida muvofiqlashtiruvchi, hamda rivojlangan sanoat va transportga ega.
Bular - poytaxtlar, viloyat markazlari va boshqa yirik shaharlar (ularda yuqoridagi sanab o’tilgan funktsiyalarning har biri) shaharsozlik ahamiyatiga ega. Bu turdagi shaharlar muhim tuman tashkil etuvchi markazlardan bo’lib, keng va xilma-xil aloqalarga, murakkab hudud tuzilishiga egadirlar.
Tumanlararo ahamiyatli sanoat va transport funktsiyalari ustun bo’lgan shaharlar.
Bu turdagi shaharlarni sanoat, transport va sanoat-transport shaharlarga ajratish mumkin.
Sanoat shaharlarining turlari xilma-xil. O’zida turli sanoat tarmoqlarini birlashtirgan shaharlar keng tarqalgan bo’lib, ular asosan rivojlangan sanoat tumanlarida paydo bo’ladilar, tez rivojlanadilar va murakkab hududiy tarkibga egadirlar.
Ko’pgina sanoat shaharlari tor sanoat ixtisosligiga ega, masalan: metallurgiya sanoatining, mashinasozlik, kimyo sanoatlarining markaz- shaharlari.