Шарқ педагогик таълимотида таълимий-ахлоқий қарашлар

Dononi sharmanda qildim-ku, deya,

G’ururga berilmish maqtanchoq, nodon,

Bilmaski, nog’ora ovozi doim,

“Hijoz” kuyin bosib ketadi oson.

Ilm-fanning ilmiy bahs-munozaralarsiz rivojlanmasligi g’oyasi alloma tomonidan ilgari surilgan mazkur fikrda ham o’z ifodasini topgandir: quyidagi uch holat abadiy mavjud bo’lmaydi: mol savdosiz, ilm bahssiz va davlat siyosatsiz.

Muslihiddin Sa’diy ta’lim va tarbiya ishlarini samarali yo’lga qo’yishning ahamiyatini ochib berish bilan birga aksariyat bolalarning tug’ma qobiliyatga ega bo’lishlarini e’tirof etadi. Muayyan qobiliyatga ega bolalarga berilayotgan ta’lim va tarbiyaning izsiz kechmasligi, shuningdek, ma’lum kasb yoki hunar sirlarini yoki ilm asoslarini o’rganishga nisbatan qobiliyatga ega bo’lmagan bolani donishmand qilib voyaga etkazish mumkin emasligini quyidagi to’rtlik yordamida yoritib beradi: