Shtatlar jadvali har bir tashkilot bo'lishi kerak bo'lgan majburiy kadrlar to'g'risidagi hujjatdir

Bushug‘” so‘zi uchraydi. U elchiga qaytib ketish uchun beriladigan ijozat qog'ozi, shuningdek, elchilarga beriladigan sovg‘a ma’nolarini bildiradi. Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilik” asarida yorliq va noma ma’nosi o'rnida “bildargulik” so‘zi ishlatilgan. Hozirgi kunda faol qo‘llanishga o'tgan “bildirishnoma”, “bildirish” shu so'zdan olingan. Sho'rolar davrida bu so‘z “raport” deb yuritilardi. Qadimshunos olimlar tomonidan olib borilgan izlanishlar natijasida ko'pgina ma’lumotlarga ega bo'lindi. Namangan viloyati Kosonsoy shahri yaqinidagi Mog’il qal'asidan VII-VIII asrga oid 80 ta hujjat topilgan. Ular milliy so‘g‘d yozuvida bo'lib, toldan kesilgan tayoqcha, teri va xitoy qog‘ozlariga bitilgan. Dunyoning har bir mamlakatida qadimdan rasmiy ish qog'ozlari qo'llanilib kelgan. Masalan: eramizdan avval bo'lgan Bobil (Vavilion) davlatining 1792 - 1950 - yillar podshoxi Xammurapining buyrug'i bilan tayyorlangan qonunlar majmuasi mavjudligi haqida amerikalik sharqshunos Edvard Kira “Они писали на глине” (1984-у) asarida ma’lumot beradi. Qonun majmuasi 247 moddadan iborat bo'lib, u basalt ustuniga qadimgi mixxat bilan yozilgan. Qonunda yerga egalik, savdo- sotiq, iqtisodiy-ijtimoiy munosabatlar aks etgan. Bobil hozirgi Iroqning janubiga to‘g‘ri keladi.

10.1 Ilova — 1) bayon etilgan asosiy fikr yoki rasmiy hujjatga qoʻshimcha izoh, tafsilot
10.2 Tavsiyanomaning asosiy zaruriy qismlari:1. Hujjatning nomi (tavsiyanoma).2. Matn.

3. Tavsiyanoma beruvchi shaxsning lavozimi, ismi, familiyasi.4. Imzo.5. Sana.

10.3 Ikki va undan ortiq tomonning fuqarolik huquqlari va majburiyatlarini belgilash, ozgartirish yoki toxtatish yolidagi kelishuvidir. Boshqacha qilib aytganda, shartnoma tomonlarning biron-bir munosabat ornatish haqidagi kelishuv (bitimi)ni qayd etuvchi va bu munosabatlarni tartibga soluvchi hujjatdir. Shartnoma davlat, kooperativ, jamoat yoki xususiy tashkilotlar, korxonalar, muassasalar, shuningdek, fuqarolar ortasida tuzilishi mumkin. Shartnomalar ogzaki, yozma hamda notarial idoralar tomonidan tasdiqlangan tarzda ham bolishi mumkin. Shartnomaning ayrim turlari, chunonchi, imoratlarning oldi-sotti shartnomasi tegishli davlat idoralarida qayd qilinishi zarur. Keyingi holat faqat qonunda belgilangan taqdirda qollaniladi.Shartnoma muassasalarga tegishli bolganda, tomonlar imzolangunga qadar unda muayyan muassasa hisobchisi va adliya masilahatchisining rozilik belgisi (vizasi) bolishi maqsadga muvofiq. Tomonlar mazkur hujjatning barcha bob va qismlari boyicha kelishib olib, u tegishli rasmiylashtirilgandan keyingina shartnoma tuzilgan hisoblanadi.

11.1 Guvohnoma — 1) yuridik faktlarni (mas, bola tugʻilganini, nikohdan oʻtilganini, nikoh bekor qilinganini) tasdiqlaydigan hujjat. G., albatta, tasdiqlanishi shart boʻlgan yuridik faktlarni nazarda tutadi, bu shart qonun yoki boshqa huquqiy hujjatlarda koʻrsatiladi. G. shaqli va belgilari tegishli huquqiy hujjatda qayd etilib, ularga rioya qilmaslik G. haqiqiy deb topilmasligiga sabab boʻlishi, mazmuni boʻyicha faqat sud orqali bahslanishi mumkin. G. maxsus nom bilan ataladi (mas, oliy oʻquv yurtini bitirganlik toʻgʻrisida yoki prof. ilmiy unvonini berish toʻgʻrisida G. va h.k.); 2) muayyan sohada ishlayotgan yoki tahsil olayotgan shaxslarga (mas, Prezident devoni, Milliy xavfsizlik xizmati, prokuratura, sud, militsiya, Adliya vazirligi xodimlariga, advokatlarga, oliy oʻquv yurti talabalari, oʻqituvchilari va h.k.ga) topshiriladigan, egallab turgan lavozimlari yuzasidan guvohlik beradigan hujjat; 3) maʼlum bir shaxsning xizmat va b. holatlarini, shuningdek, biror ishga (mas, taftish oʻtkazishga) vakolatini tasdiklovchi hujjat. Shaxsga muayyan malaka berilganligi haqidagi G. va shu turdagi boshqa G.larda uning muddati koʻrsatilmaydi, malaka komissiyasi raisi va aʼzolari imzosi boʻladi. Biror shaxsga muayyan imtiyoz berilganligi haqidagi G. matnida tegishli qonun yoki hukumat qaroriga havola yoziladi.

11.2 Tarjimai hol fransuzcha “rezumye”  so’zidan kelib chiqqan va sodda qilib aytganda qisqacha izoh ma’nosini bildiradi. Tarjimai hol ishga topshirayotgan inson to’grisida ma’lumotni taqdim etadi, ya’ni uning ismi, ma’lumot darajasi, ish tajribasi, qizishlari va hokazo.Tarjimai hol hozirgi kunda ish qidirishda eng muhim hujjat hisoblanadi.O’zbek tilida  bunday hujjat “tarjimai hol” va “shaxsiy ma’lumotnoma” deb ham atalishi mumkin, lekin Tarjimai holning shakli bu hujjatlardan biroz farqlidir.Tarjimai hol asosan ish izlovchilar tomonidan ishga topshirayotganda yuboriladigan hujjat hisoblanadi, lekin u boshqa maqsadlarda ham ishlatilishi mumkin. Masalan, tashkilot direktori yoki loyiha menejerining Tarjimai holi grant taklifi bilan birgalikda donor tashkilotga topshiriladi.
11.3 Rezyume fransuzcha “résumé” so'zidan kelib chiqqan va sodda qilib aytganda qisqacha izoh ma’nosini bildiradi. Rezyume ishga topshirayotgan inson to'g'risida ma’lumotni taqdim etadi, ya’ni uning ismi, ma’lumot darajasi, ish tajribasi, qizishlari va hokazo.Rezyume hozirgi kunda ish qidirishda eng muhim hujjat hisoblanadi.O'zbek tilida bunday hujjat “tarjimai hol” va “shaxsiy ma’lumotnoma” deb ham atalishi mumkin, lekin rezyumening shakli bu hujjatlardan biroz farqlidir. Rezyume asosan ish izlovchilar tomonidan ishga topshirayotganda yuboriladigan hujjat hisoblanadi, lekin u boshqa maqsadlarda ham ishlatilishi mumkin. Masalan, tashkilot direktori yoki loyiha menejerining rezyumesi grant taklifi bilan birgalikda donor tashkilotga topshiriladi.
12.3 Nizom - tashkilotni shakllantirish, uning vakolatlari, asosiy funktsiyalari, ish sharoitlari va vazifalarini tartibga soluvchi huquqiy hujjat. Aslida, bu har qanday tashkilot, jamiyat yoki fuqarolarning faoliyatini tartibga soladigan qoidalar to'plami.Yuridik shaxsni tashkil etishda ustav uning muassislari guruhi tomonidan tasdiqlanishi va qonun hujjatlariga muvofiq ro'yxatdan o'tkazilishi kerak. Mulkchilikning mutlaqo har qanday yuridik shaklidagi tashkilotlar faoliyatida asosiy hujjat bo'lib, ularning boshqa tashkilotlar yoki shaxslar bilan munosabatlarini tartibga soladi, shuningdek ularning faoliyat doirasidagi majburiyatlari va huquqlarini belgilaydi. Ustavda tashkilotning majburiy ichki hujjatlari ko'rsatilgan.korxonaning nomi va turi;uning pochta manzili;faoliyatning maqsadi va yo'nalishi;ustav kapitalini shakllantirish va daromadlarni taqsimlash tartibi;faoliyatning boshqa jihatlari.

13.1 Qolipli hujjatlar – odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog‘ozlariga yoziladigan hujjatlardir. Butur hujjatlarga nisbatan ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Bularga ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, mehnatga layoqatsizlik varaqasi, ayrim dalolatnomalar, xizmat safari guvohnomalari va boshqalar kiradi.javob, kafolat, axborot xatlarivaboshqalarkiradi.

13.3 Ariza – muayyan muassasa yoki mansabdor shaxs nomiga biror iltimos mazmunida yoziladigan rasmiy hujjat, eng koʻp tarqalgan ish qog‘ozi. Masalan, bogʻcha mudirasi, maktab direktori, oliy oʻquv yurti rektori, davlat yoki xususiy korxona yoxud nodavlat tashkiloti yoki jamiyat va hakozo rahbari nomiga ishga, oʻqishga kirish va ulardan boʻshatish, ish yoki uy-joy sharoitini yaxshilash, nafaqa belgilash, moddiy yordam koʻrsatish, taʼtil berish, jamoat yoki aksiyadorlik jamiyatlariga aʼzo boʻlib kirish va hokazo mavzulardagi arizalar

14.1 Nizom - tashkil etilgan yuridik shaxs (muassasa, tashkilot, korxona, uning faoliyat ko'rsatishi, qayta tashkil etilishi, tugatilishi holatini belgilovchi huquqiy akt. Nizom-ustav tashkilot yoki uning tarkibiy bolinmalari, kichik yoki qoshma korxona va shu kabilar tuzilishi, huquqi, vazifalari, burchlari, ishni tashkil qilishlari tartibotini bеlgilaydigan huquqiy hujjat nizom deyiladi. Nizom ayrim mansabdor shaxslarga va turli tadbirlar (korik, musobaqa, tanlov va boshqalar)ga nisbatan ham tuzilishi mumkin.Kopincha nizom muassasalar tasis etilishi yoki tashkil topishi paytida tuziladi va yuqori tashkilotlar farmoyishi bilan (yoki tеgishli hokimiyat tomonidan) tasdiqlanadi. Muassasalarning tarkibiy qismlari, ularning rahbarlari tomonidan tuziladi va muassasa rahbari farmoyishi yoki tasdiqlash ustxatini qoyish bilan kuchga kiradi.

14.2 Qolipli hujjatlar – odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog‘ozlariga yoziladigan hujjatlardir. Butur hujjatlarga nisbatan ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Bularga ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, mehnatga layoqatsizlik varaqasi, ayrim dalolatnomalar, xizmat safari guvohnomalari va boshqalar kiradi.javob, kafolat, axborot xatlarivaboshqalarkiradi.
14.3 Amaldagi qonunchilikka koʻra, ishonchnoma koʻpi bilan 3 yil muddatga berilishi mumkin. Agar ishonchnomada muddat koʻrsatilgan boʻlmasa, u berilgan kundan boshlab 1 yil mobaynida oʻz kuchini saqlaydi.
15.1 Buyruqning zaruriy qismlari:1. Gerb, muassasa alomati, mukofoti (bosma ish qogozi qismlari).2. Vazirlik, boshqarma nomi.3. Muassasaga xos raqami (KTUT boyicha).4. Hujjat shaklining xos raqami (BXUT boyicha).

5. Muassasa nomi.6. Hujjatning nomi (Buyruq).7. Sanasi.8. Raqami (№).9. Buyruq chiqqan joy nomi.10. Sarlavhasi (mazmunidan kelib chiqib nomlanadi).11. Buyruq matni (ilovalari bolsa qayd qilinadi).12. Rahbar yoki orinbosar imzosi.

15.2 Taqriz (arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiy-ommabop asar tahlili. T.da asarning bibliografik tavsifi, shuningdek, mazmuni, unda koʻtarilgan muammolar, asarning gʻoyaviy va badiiy xususiyatlari, muallif ijodida, adabiyotda tutgan oʻrni haqida maʼlumot boʻladi; asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd qilinadi. T. asosan keng kitobxonlar ommasi uchun moʻljallanadi, ularni yangi asarlardan ogoh qiladi, zarurini tanlab olishga koʻmaklashadi. Ichki T. ham boʻladi. Mac, nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiyommabop asar ichki T.ga beriladi, birok, bu T. matbuotda eʼlon qilinmaydi.

16.1 Tushuntirish xati – intizomning buzilishiga doir har qanday fakt va xodisaning (ish joyida yo‘qligi, kechikish, mehnat vazifalarini buzish, ish beruvchining mulkiga zarar yetkazish va boshqalar) sabablarini harakat (yoki harakatsizlik) ishtirokchisi tomonidan tushuntirib beruvchi hujjatdir.Tushuntirish xati odatda qo‘l bilan yozilishi maqsadga muvofiq, qabul qiluvchi uni talab qilgan mas’ul shaxs bo‘ladi.Tushuntirish xatining shakliga (qo‘lda yoki kompyuterda yozilishiga) nisbatan qonun hujjatlarida hech qanday talab belgilanmagan. Shuning uchun ma’lum bir tashkilotlarda qabul qilingan ish yuritish shakliga muvofiq tushuntirish xati kompyuterda ham yozilishi mumkin.

16.2 bayonnoma buyruq
16.3 Ilova — 1) bayon etilgan asosiy fikr yoki rasmiy hujjatga qoʻshimcha izoh, tafsilot

17.1 Munosabat belgisi.  Xizmat hujjatlari ustiga mansabdor shaxslar tomonidan muayyan fikr bildirib yoziladigan qaydlar. Bunday qaydlar, odatda, nihoyatta qiska lo‘nda shaklda, ko‘rsatma tarzida yoziladi; biror qog‘ozga – hoh u yuqoridan kelgan yo‘riqnoma yoki buyruq bo‘lsin, hoh u muayyan xodimning talabi yoki shikoyati bo‘lsin – munosabat belgisini yozishdan oldin rahbar u bilan yaxshi tanishib chiqishi, moxiyatini chuqur anglashi va ijrosini to‘g‘ri belgilashi kerak. Munosabat belgisi ijrosini vaqti–vaqti bilan nazorat qilib turishga ham e’tibor berish lozim.

-Ishchi va xizmatchilarning mehnat faoliyatini ko‘rsatuvchi asosiy xujjat. Unda mehnat stajining hamma turi (umumiy, o‘zuluksiz, maxsus) belgilanadi, shuning uchun uni to‘g‘ri to‘ldirishga, yozuvlarni aniq yozishga alohida e’tibor beriladi.

-Biror shaxsni ma’lum lovozimga yoki ijtimoiy siyosiy tashkilotlarga a’zo bulish uchun tavsiya etuvchi rasmiy xujjat.

-Bo‘lgan voqea yoki mavjud holatlarni bildirish – axborot berish mazmunida ifodalaydigan xujjat. Ma’lumotnomalar, odatda, yuqori idora, mansabdor shaxs hamda oddiy kishilarning ko‘rsatmasiga , talabiga yoki iltimosiga binoan tuziladi; so‘ralayotgan yoki iltimos qilinayotgan axborot va ma’lumotlarni o‘zida aks ettiradi.
17.3 Buyruqlar ikkiga bolinadi: asosiy faoliyatga oid va kadrlarga oid. Ular ketma-ket tartibda alohida raqamlanadi va ayrim saqlanadi. Asosiy faoliyatga oid buyruqlar doimiy, kadrlarning shaxsiy tartibiga oid buyruqlar esa 40 yilgacha muddatda saqlanadi.
18.1 Nizomning asosiy zaruriy qismlari:1. Hujjat turining nomi.2. Vazifalari nizom bilan belgilanayotgan muassasa tarkibiy qismining nomi.3. Matnning mazmuni: muassasa tuzilishidan maqsad va asoslar; asosiy vazifalari; muassasa tuzilishi, huquqi, ishni tashqil qilish tartiboti.4. Muassasa rahbari imzosi.5. Sanavajoyi.6. Tasdiqlash usthati yuqori qismida o‘ng burchakda joylashadi.
18.2 Bayonnoma bu turli yigilish, kengash va boshqa turdagi anjumanlarning borishini, majlis qatnashchilarining chiqishlari va ular qabul qilgan qororlarni aniq, siqiq holda qayd qiluvchi rasmiy hujjat. U voqelikning orni, vaqti va holati haqida malumot berish bilan birga qarorlarning togri qabul qilinganini tekshirish va bajarilishini nazorat qilishga imkon beradi. Doimiy ish koruvchi organlar (ilmiy kengash, hayat va boshqalar), shuningdek, vaqtinchalik ish koruvchi organlar (konferensiyalar, yigilishlar, komissiyalar) faoliyatlarida albatta, majlis bayoni yozilishi kerak. Majlis bayonnomasini yozishni tashkil etish kotibning asosiy vazifalaridan biridir. Majlis bayonlari turli organlarning doimiy kotiblari tomonidan tuziladi va rasmiylashtiriladi. Vaqtinchalik ish koruvchi organlar majlisida esa bu ishni yigilish jarayonida saylangan kotib bajaradi.

19.1 Tarjimai hol fransuzcha “rezumye”  so’zidan kelib chiqqan va sodda qilib aytganda qisqacha izoh ma’nosini bildiradi. Tarjimai hol ishga topshirayotgan inson to’grisida ma’lumotni taqdim etadi, ya’ni uning ismi, ma’lumot darajasi, ish tajribasi, qizishlari va hokazo.Tarjimai hol hozirgi kunda ish qidirishda eng muhim hujjat hisoblanadi.O’zbek tilida  bunday hujjat “tarjimai hol” va “shaxsiy ma’lumotnoma” deb ham atalishi mumkin, lekin Tarjimai holning shakli bu hujjatlardan biroz farqlidir.Tarjimai hol asosan ish izlovchilar tomonidan ishga topshirayotganda yuboriladigan hujjat hisoblanadi, lekin u boshqa maqsadlarda ham ishlatilishi mumkin. Masalan, tashkilot direktori yoki loyiha menejerining Tarjimai holi grant taklifi bilan birgalikda donor tashkilotga topshiriladi.

19.2 Tavsifnoma bu malum bir shaxsning mehnat va ijtimoiy faoliyati, shuningdek, oziga xos xislat va fazilatlarini aks ettiruvchi rasmiy hujjat.Tavsifnoma muassasa mamuriyati tomonidan oz xodimiga bir qancha maqsadlar uchun beriladi. Tavsifnomada xodimning jamoatchilik va xizmat faoliyati, uning ishchanligi va axloqiy sifatlari ham korsatib otiladi.
19.3 Dalolatnomaning zaruriy qismlari:1. Bosh idora, muassasa va tarkibiy bolinma nomi.2. Tuzilgan sanasi va joyi.

3. Tartib raqami va tasdiq belgisi (zarur bolganda).4. Hujjat turi, nomi (dalolatnoma).5. Matn sarlavhasi.6. Hujjat tuzish uchun asos (buyruq, qaror, qollanma).7. Komissiya tarkibi (raisi va azolari).8. Ishtirok etuvchilar (guvohlar).

9. Dalolatnoma matni.10. Ilovalar (necha betligi korsatiladi).11. Tuzgan va ishtirok etganlar imzosi.12. Ijro etilgani haqidagi belgi.

20.1 Tavsifnomaning asosiy zaruriy qismlar quyidagilar:1. Tavsiflanayotgan shaxs haqida asosiy malumotlar:

A) ismi, otasining ismi va familiyasi;B) tugilgan yili;V) millati;G) partiyaviyligi;D) malumoti;E) lavozimi;

J) ilmiy darajasi va unvoni (agar ular mavjud bolsa).2. Hujjat nomi (Tavsifnoma).3. Matn.4. Imzolar.5. Sana.6. Muhr.

20.2 Guvohnoma — 1) yuridik faktlarni (mas, bola tugʻilganini, nikohdan oʻtilganini, nikoh bekor qilinganini) tasdiqlaydigan hujjat. G., albatta, tasdiqlanishi shart boʻlgan yuridik faktlarni nazarda tutadi, bu shart qonun yoki boshqa huquqiy hujjatlarda koʻrsatiladi. G. shaqli va belgilari tegishli huquqiy hujjatda qayd etilib, ularga rioya qilmaslik G. haqiqiy deb topilmasligiga sabab boʻlishi, mazmuni boʻyicha faqat sud orqali bahslanishi mumkin. G. maxsus nom bilan ataladi (mas, oliy oʻquv yurtini bitirganlik toʻgʻrisida yoki prof. ilmiy unvonini berish toʻgʻrisida G. va h.k.); 2) muayyan sohada ishlayotgan yoki tahsil olayotgan shaxslarga (mas, Prezident devoni, Milliy xavfsizlik xizmati, prokuratura, sud, militsiya, Adliya vazirligi xodimlariga, advokatlarga, oliy oʻquv yurti talabalari, oʻqituvchilari va h.k.ga) topshiriladigan, egallab turgan lavozimlari yuzasidan guvohlik beradigan hujjat; 3) maʼlum bir shaxsning xizmat va b. holatlarini, shuningdek, biror ishga (mas, taftish oʻtkazishga) vakolatini tasdiklovchi hujjat. Shaxsga muayyan malaka berilganligi haqidagi G. va shu turdagi boshqa G.larda uning muddati koʻrsatilmaydi, malaka komissiyasi raisi va aʼzolari imzosi boʻladi. Biror shaxsga muayyan imtiyoz berilganligi haqidagi G. matnida tegishli qonun yoki hukumat qaroriga havola yoziladi.

21.2 Rezyume fransuzcha “résumé” so'zidan kelib chiqqan va sodda qilib aytganda qisqacha izoh ma’nosini bildiradi. Rezyume ishga topshirayotgan inson to'g'risida ma’lumotni taqdim etadi, ya’ni uning ismi, ma’lumot darajasi, ish tajribasi, qizishlari va hokazo.Rezyume hozirgi kunda ish qidirishda eng muhim hujjat hisoblanadi.O'zbek tilida bunday hujjat “tarjimai hol” va “shaxsiy ma’lumotnoma” deb ham atalishi mumkin, lekin rezyumening shakli bu hujjatlardan biroz farqlidir. Rezyume asosan ish izlovchilar tomonidan ishga topshirayotganda yuboriladigan hujjat hisoblanadi, lekin u boshqa maqsadlarda ham ishlatilishi mumkin. Masalan, tashkilot direktori yoki loyiha menejerining rezyumesi grant taklifi bilan birgalikda donor tashkilotga topshiriladi.

21.3 Malumot-axborot hujjatlari juda katta guruhni tashkil etadi, bu guruhga quyidagilar kiradi: ariza, bildirgi, malumotnoma, tushuntirish xati, dalolatnoma, ishonchnoma, tarjimayi hol, elon, tavsiyanoma, tavsifnoma, vasiyatnoma bayonnoma bayonnomadan kochirma bildirgi bildirishnoma tilxat hisobot

22.1 Dalolatnomaning zaruriy qismlari:1. Bosh idora, muassasa va tarkibiy bolinma nomi.2. Tuzilgan sanasi va joyi.

3. Tartib raqami va tasdiq belgisi (zarur bolganda).4. Hujjat turi, nomi (dalolatnoma).5. Matn sarlavhasi.6. Hujjat tuzish uchun asos (buyruq, qaror, qollanma).7. Komissiya tarkibi (raisi va azolari).8. Ishtirok etuvchilar (guvohlar).

9. Dalolatnoma matni.10. Ilovalar (necha betligi korsatiladi).11. Tuzgan va ishtirok etganlar imzosi.12. Ijro etilgani haqidagi belgi.

22.2 Shtatlar jadvali har bir tashkilot bo'lishi kerak bo'lgan majburiy kadrlar to'g'risidagi hujjatdir. Odatda, T-3 shakli ishlatiladi, ammo siz shuningdek tashkilot faoliyatining xususiyatlarini hisobga olgan holda o'zingizning shaklingizni ishlab chiqishingiz mumkin. Shtat jadvali yil boshidan yoki tashkilot faoliyati boshidan tuziladi va rahbarning buyrug'i bilan tasdiqlanadi. Hujjatning haqiqiyligi har qanday bo'lishi mumkin - masalan, rahbarning qaroriga qarab bir yil yoki bir necha yil. Agar tashkilot faoliyati davomida jiddiy shtat o'zgarishlari bo'lsa (xodimlar soni, lavozim lavozimi, tarif stavkalari), u holda rahbarni amaldagi shtat jadvalini o'zgartirish to'g'risida buyruq berish va yangisini tasdiqlamaslik oqilona bo'ladi. Tashkilotdagi shtatlar jadvali shtat tarkibi va kompaniyaning umumiy sonini shakllantirish uchun zarurdir. Shtat jadvalining tarkibi barcha firmalar uchun standartdir - lavozimlar ro'yxati, tarkibiy tarkibi, shtat birligi, xodimlarning ish haqi, oylik ish haqi va mavjud imtiyozlar to'g'risidagi ma'lumotlar; kompaniyaning nizomi yoki qonunosti hujjatlari bilan belgilanadi.
22.3 Ko`rsatma korxonalarda axborot mеtodik tusdagi masalalar, shuningdеk buyruqlar, yo`riqnomalar va boshqa hujjatlarning ijrosi bilan bog`liq bo`lgan tashkiliy masalalar yuzasidan chiqariladigan huquqiy hujjatdir. Ko`rsatmaga birinchi bo`lib rahbar bosh muhandis ularning o`rinbosarlari imzo chеkish huquqiga ega. Ko`rsatma korxonaning xos ish qog`oziga bosiladi. U ham buyruq kabi, odatda, sarlavha bilan yoziladi, asos va farmoyish qismlaridan tarkib topadi. Asos qismida, falon “maqsadda”, falon “buyruqni bajarish uchun” kabi taomilga kirgan iboralar qo`llanadi va “YUKLAYMAN”, “TAVSIYA ETAMAN” so`zlari bilan farmoyish qismi boshlanadi. Muayyan xodimga uning xizmat lavozimi vazifalariga kirmaydigan ishlar yuklatilsa “TAVSIYA ETAMAN” so`zi qo`llanadi. Ko`rsatmaning farmoyish qismi buyruqning farmoyish qismiga o`xshash bo`ladi.

23.1 Tushuntirish xatining zaruriy qismlari: 1.Hujjat  yo‘llanayotgan  tashkilot  yoki  mansabdor  shaxsning 

to‘liq nomi. 2.Hujjatni tayyorlagan muassasa yoki shaxsning to‘liq nomi. 3.Hujjat turining nomi (Tushuntirishxati). 
4.Hujjat matni. 5.Imzo. 6.Sana.
23.2 Dalolatnoma (akt) — muassasa yoki ayrim shaxslar faoliyati bilan bogliq voqea, hodisa, ish-holatini yoki mavjud holatni tasdiqlash, unga guvohlik berish maqsadida bir necha kishi tomonidan tuzilgan hujjat. Dalolatnoma deyarli barcha hollarda pul mablaglari va moddiy boyliklarga bogliq holda tuziladi, chunki u koproq moliya-xojalik faoliyatida, hisob-kitob, oldi-sotdi va savdo sohalarida keng qollaniladi. Dalolatnomalar tegishli taftish otkazilgandan keyin, rahbarlik almashinayotganda moddiy boyliklarni bir shaxsdan ikkinchisiga otkazishda, mashina va uskunalarning yangi nusxalarini sinovdan otkazishda, qimmatbaho buyumlarni hisobdan otkazish yoki hisobdan chiqarish, baxtsiz hodisalar yoki tabiiy ofatlar oqibatlarini tekshirishda, sud-tergov ishlari va tibbiyot sohasida, xodimlarning moddiy, yashash sharoitlarini organishda va boshqa hollarda tuziladi. Dalolatnoma yozuvlaridagi “Belgilar uchun” ustuniga takroriy berilgan guvohnomaning seriyasi, raqami, berilgan kun, oy va yil hamda guvohnoma bergan FHDY organi xodimining familiyasi yozilib, imzolanadi.
23.3 Nizomning asosiy zaruriy qismlari:1. Hujjat turining nomi.2. Vazifalari nizom bilan belgilanayotgan muassasa tarkibiy qismining nomi.3. Matnning mazmuni: muassasa tuzilishidan maqsad va asoslar; asosiy vazifalari; muassasa tuzilishi, huquqi, ishni tashqil qilish tartiboti.4. Muassasa rahbari imzosi.5. Sanavajoyi.6. Tasdiqlash usthati yuqori qismida o‘ng burchakda joylashadi.

24.1 Ishonchnoma bu muayyan muassasa yoki ayrim shaxs oz nomidan ish korishi uchun ikkinchi bir shaxsga ishonch bildiradigan yozma vakolatli hujjat. Ishonchnomalar oz mazmuniga kora, mol-mulkni boshqarish, pul va moddiy-buyum boyliklarini olish, sud idoralarida ish olib borish va boshqa ishlarni amalga oshirishni ifodalaydi.

24.2 Bildirishnomaning zaruriy qismlari:1. Bildirishnoma yollangan rahbarning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.2. Bildirishnoma tayyorlagan shaxsning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.3. Hujjat turining nomi (bildirishnoma).4. Matn sarlavhasi.5. Bildirishnoma matni (mazmuni).6. Qancha varaqligi korsatilgan ilovalar royxati (agar bor bolsa).7. Bildirishnoma tayyorlovchi xodim yoki rahbarning imzosi (agar bir necha shaxs tomonidan tayyorlangan bolsa, u barcha mualliflar tomonidan imzolanadi).

8. Bildirishnoma taqdim etilgan sana (sana muallif yoki muassasa rahbari tomonidan bildirishnoma imzolanayotgan paytda qoyiladi).

24.3 Farmoyish bu muassasa mamuriyati (direktor, uning orinbosarlari, bosh muhandis), shuningdek, bolim rahbarlari tomonidan amaliy masalalar yuzasidan qabul qilinadigan hujjat. Odatda, farmoyishlarda harakat muddati cheklangan bolib, uning kuchi bolimlarning tor doirasiga, ayrim mansabdor shaxslar va fuqarolarga taalluqli bo`ladi. Farmoyishning matni xuddi buyruqdagi kabi zaruriy qismlardan tarkib topadi, faqat uning asosiy (kirish) qismida "BUYURAMAN" sozi orniga "TAVSIYA QILAMAN", "RUXSAT BERAMAN" kabi iboralar ishlatiladi.
25.1 Dalolatnomaning zaruriy qismlari:1. Bosh idora, muassasa va tarkibiy bolinma nomi.2. Tuzilgan sanasi va joyi.

3. Tartib raqami va tasdiq belgisi (zarur bolganda).4. Hujjat turi, nomi (dalolatnoma).5. Matn sarlavhasi.6. Hujjat tuzish uchun asos (buyruq, qaror, qollanma).7. Komissiya tarkibi (raisi va azolari).8. Ishtirok etuvchilar (guvohlar).

9. Dalolatnoma matni.10. Ilovalar (necha betligi korsatiladi).11. Tuzgan va ishtirok etganlar imzosi.12. Ijro etilgani haqidagi belgi.
25.2 Ikki va undan ortiq tomonning fuqarolik huquqlari va majburiyatlarini belgilash, ozgartirish yoki toxtatish yolidagi kelishuvidir. Boshqacha qilib aytganda, shartnoma tomonlarning biron-bir munosabat ornatish haqidagi kelishuv (bitimi)ni qayd etuvchi va bu munosabatlarni tartibga soluvchi hujjatdir. Shartnoma davlat, kooperativ, jamoat yoki xususiy tashkilotlar, korxonalar, muassasalar, shuningdek, fuqarolar ortasida tuzilishi mumkin. Shartnomalar ogzaki, yozma hamda notarial idoralar tomonidan tasdiqlangan tarzda ham bolishi mumkin. Shartnomaning ayrim turlari, chunonchi, imoratlarning oldi-sotti shartnomasi tegishli davlat idoralarida qayd qilinishi zarur. Keyingi holat faqat qonunda belgilangan taqdirda qollaniladi.Shartnoma muassasalarga tegishli bolganda, tomonlar imzolangunga qadar unda muayyan muassasa hisobchisi va adliya masilahatchisining rozilik belgisi (vizasi) bolishi maqsadga muvofiq. Tomonlar mazkur hujjatning barcha bob va qismlari boyicha kelishib olib, u tegishli rasmiylashtirilgandan keyingina shartnoma tuzilgan hisoblanadi.

26.1 Arizadagi zaruriy qismlar barchasida takrorlanavermaydi. Masalan, xodim ozi ishlayotgan korxona yoki idora rahbariyatiga ariza yozganida uning yashash joyi haqida malumot zarur bolmaydi. Bunday hollarda xodim ozi ishlaydigan bolim va lavozimini korsatsa kifoya. Shuningdek, kopchilik arizalar uchun ilovalarning ham hojati bolmaydi. Arizaning zaruriy qismlari: 1. Ariza yollangan muassasaning yoki mansabdor shaxsning nomi. 2. Ariza yozuvchining turar joyi, vazifasi, ismi, ota ismi va familiyasi. 3. Hujjatning nomi (Ariza). 4. Asosiy matn (taklif, iltimos, shikoyat). 5. Arizaga ilova qilinadigan hujjatlar ismi (agar zarur deb topilsa). 6.Ariza yozuvchining imzosi, ismi va ota ismining bosh harflari, familiyasi. 7. Ariza yozilgan vaqt (yil, kun va oy).

26.2 Dalolatnoma (akt) — muassasa yoki ayrim shaxslar faoliyati bilan bogliq voqea, hodisa, ish-holatini yoki mavjud holatni tasdiqlash, unga guvohlik berish maqsadida bir necha kishi tomonidan tuzilgan hujjat. Dalolatnoma deyarli barcha hollarda pul mablaglari va moddiy boyliklarga bogliq holda tuziladi, chunki u koproq moliya-xojalik faoliyatida, hisob-kitob, oldi-sotdi va savdo sohalarida keng qollaniladi. Dalolatnomalar tegishli taftish otkazilgandan keyin, rahbarlik almashinayotganda moddiy boyliklarni bir shaxsdan ikkinchisiga otkazishda, mashina va uskunalarning yangi nusxalarini sinovdan otkazishda, qimmatbaho buyumlarni hisobdan otkazish yoki hisobdan chiqarish, baxtsiz hodisalar yoki tabiiy ofatlar oqibatlarini tekshirishda, sud-tergov ishlari va tibbiyot sohasida, xodimlarning moddiy, yashash sharoitlarini organishda va boshqa hollarda tuziladi. Dalolatnoma yozuvlaridagi “Belgilar uchun” ustuniga takroriy berilgan guvohnomaning seriyasi, raqami, berilgan kun, oy va yil hamda guvohnoma bergan FHDY organi xodimining familiyasi yozilib, imzolanadi.
26.3 Rekvizitlar (huquqda) — muayyan hujjat (Mas, chek, veksel)ni haqiqiy deb topish uchun unda boʻlishi kerak boʻlgan maʼlumotlar. Mas, hujjat nomi, hujjat tuzilgan sana; ishtirokchi tomonlarning nomlari, manzillari; bitim shartlari, javobgar shaxslarning imzolari va h.k.). Buxgalteriya, pul hujjatlari, shuningdek, chet el subʼyektlari bilan tuziladigan hujjatlarda R.ga alohida eʼtibor beriladi.
27.1 Qolipli hujjatlar – odatda, oldindan tayyorlangan bosma ish qog‘ozlariga yoziladigan hujjatlardir. Butur hujjatlarga nisbatan ko‘pincha «yozmoq» emas, balki «to‘ldirmoq» so‘zi ishlatiladi. Bularga ish haqi yoki yashash joyi haqidagi ma’lumotnomalar, mehnatga layoqatsizlik varaqasi, ayrim dalolatnomalar, xizmat safari guvohnomalari va boshqalar kiradi.javob, kafolat, axborot xatlarivaboshqalarkiradi.
27.2 Amaldagi qonunchilikka koʻra, ishonchnoma koʻpi bilan 3 yil muddatga berilishi mumkin. Agar ishonchnomada muddat koʻrsatilgan boʻlmasa, u berilgan kundan boshlab 1 yil mobaynida oʻz kuchini saqlaydi.

27.3 Taqriz (arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiy-ommabop asar tahlili. T.da asarning bibliografik tavsifi, shuningdek, mazmuni, unda koʻtarilgan muammolar, asarning gʻoyaviy va badiiy xususiyatlari, muallif ijodida, adabiyotda tutgan oʻrni haqida maʼlumot boʻladi; asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd qilinadi. T. asosan keng kitobxonlar ommasi uchun moʻljallanadi, ularni yangi asarlardan ogoh qiladi, zarurini tanlab olishga koʻmaklashadi. Ichki T. ham boʻladi. Mac, nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiyommabop asar ichki T.ga beriladi, birok, bu T. matbuotda eʼlon qilinmaydi.

28.1 Guvohnoma — 1) yuridik faktlarni (mas, bola tugʻilganini, nikohdan oʻtilganini, nikoh bekor qilinganini) tasdiqlaydigan hujjat. G., albatta, tasdiqlanishi shart boʻlgan yuridik faktlarni nazarda tutadi, bu shart qonun yoki boshqa huquqiy hujjatlarda koʻrsatiladi. G. shaqli va belgilari tegishli huquqiy hujjatda qayd etilib, ularga rioya qilmaslik G. haqiqiy deb topilmasligiga sabab boʻlishi, mazmuni boʻyicha faqat sud orqali bahslanishi mumkin. G. maxsus nom bilan ataladi (mas, oliy oʻquv yurtini bitirganlik toʻgʻrisida yoki prof. ilmiy unvonini berish toʻgʻrisida G. va h.k.); 2) muayyan sohada ishlayotgan yoki tahsil olayotgan shaxslarga (mas, Prezident devoni, Milliy xavfsizlik xizmati, prokuratura, sud, militsiya, Adliya vazirligi xodimlariga, advokatlarga, oliy oʻquv yurti talabalari, oʻqituvchilari va h.k.ga) topshiriladigan, egallab turgan lavozimlari yuzasidan guvohlik beradigan hujjat; 3) maʼlum bir shaxsning xizmat va b. holatlarini, shuningdek, biror ishga (mas, taftish oʻtkazishga) vakolatini tasdiklovchi hujjat. Shaxsga muayyan malaka berilganligi haqidagi G. va shu turdagi boshqa G.larda uning muddati koʻrsatilmaydi, malaka komissiyasi raisi va aʼzolari imzosi boʻladi. Biror shaxsga muayyan imtiyoz berilganligi haqidagi G. matnida tegishli qonun yoki hukumat qaroriga havola yoziladi.
28.2 Rekvizitlar (huquqda) — muayyan hujjat (Mas, chek, veksel)ni haqiqiy deb topish uchun unda boʻlishi kerak boʻlgan maʼlumotlar. Mas, hujjat nomi, hujjat tuzilgan sana; ishtirokchi tomonlarning nomlari, manzillari; bitim shartlari, javobgar shaxslarning imzolari va h.k.). Buxgalteriya, pul hujjatlari, shuningdek, chet el subʼyektlari bilan tuziladigan hujjatlarda R.ga alohida eʼtibor beriladi.
28.3 Bildirishnomaning zaruriy qismlari:1. Bildirishnoma yollangan rahbarning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.2. Bildirishnoma tayyorlagan shaxsning lavozimi, ismi va ota ismining bosh harflari hamda jonalish kelishigidagi familiyasi.3. Hujjat turining nomi (bildirishnoma).4. Matn sarlavhasi.5. Bildirishnoma matni (mazmuni).6. Qancha varaqligi korsatilgan ilovalar royxati (agar bor bolsa).7. Bildirishnoma tayyorlovchi xodim yoki rahbarning imzosi (agar bir necha shaxs tomonidan tayyorlangan bolsa, u barcha mualliflar tomonidan imzolanadi).

8. Bildirishnoma taqdim etilgan sana (sana muallif yoki muassasa rahbari tomonidan bildirishnoma imzolanayotgan paytda qoyiladi).

29.1 Korxona va bolinma rahbariga xizmat faoliyati bilan aloqador muhim masalalar yuzasidan yoki yuqori idora, mansabdor shaxsni biron voqea, hodisa haqida xabardor qilish zarurati tugilganda taqdim etiladigan mufassal yozma axborot bu bildirishnomadir. Unda odatda, bayon qilinayotgan masalalar boyicha tuzuvchi (yozuvchi)ning takliflari aks etadi. Kimga yonalganiga qarab, bildirishnoma ichki va tashqi turlarga ajratiladi.Ichki bildirishnoma korxona rahbari yoki bolim boshligiga yoziladi.U toza oq qogozga qolda yoki kompyuterda yozilishi mumkin. Bunday bildirishnomalar muallif tomonidan imzolanadi. Tashqi bildirishnoma, yani muassasa rahbari tomonidan yuqori idoraga yoki mansabdor shaxsga yoziladigan bildirishnoma, odatda, xos ish qogoziga ikki nusxada yoziladi. Hujjatning ikkinchi nusxasi korxonaning ozida qoldiriladi. Bunday bildirishnomalar korxona rahbari tomonidan imzolanadi.
29.3 Ariza – muayyan muassasa yoki mansabdor shaxs nomiga biror iltimos mazmunida yoziladigan rasmiy hujjat, eng koʻp tarqalgan ish qog‘ozi. Masalan, bogʻcha mudirasi, maktab direktori, oliy oʻquv yurti rektori, davlat yoki xususiy korxona yoxud nodavlat tashkiloti yoki jamiyat va hakozo rahbari nomiga ishga, oʻqishga kirish va ulardan boʻshatish, ish yoki uy-joy sharoitini yaxshilash, nafaqa belgilash, moddiy yordam koʻrsatish, taʼtil berish, jamoat yoki aksiyadorlik jamiyatlariga aʼzo boʻlib kirish va hokazo mavzulardagi arizalar