Tabiiy fanlar savodxonligi bo'yicha xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik ko'rish uchun

---

Tabiiy fanlar savodxonligi bo'yicha xalqaro tadqiqotlarga tayyorgarlik ko'rish uchun 
DAFTAR 
________________________________________________viloyati 
_______________________________________________tumani 
______ maktabning _______ sinf o`quvchisi _______________ 
_______________________________________________________ 
1 
kimyo 

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASI 
HUZURIDAGI TA’LIM SIFATINI NAZORAT QILISH DAVLAT 
INSPEKSIYASI 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI 
TA’LIM SIFATINI BAHOLASH BO‘YICHA XALQARO 
TADQIQOTLARNI AMALGA OSHIRISH MILLIY MARKAZI 
XALQARO TADQIQOTLARDA O‘QUVCHILARNIN G TABIIY 
FANLAR BO‘YICHA SAVODXONLIGINI BAHOLASH 
(Tabiiy yonalishdagi fan oqituvchilari, metodistlari va soha 
mutaxassislari uchun metodik qollanma)
dagi topshiriqlar asosida 
tayyorlandi. 
Tayyorladi: Samarqand viloyati, Oqdaryo tumani 54- maktab biologiya fani o`qituvchisi 
Sharipova B.A. 

---

Tasavvur qiling, siz qishloq xo‘jaligida foydalanish uchun o‘g‘it ishlab 
chiqaradigan yirik kimyoviy zavod yaqinida yashaysiz. Ushbu hududda 
istiqomat qiladigan aholida nafas olish a’zolarining surunkali kasalliklari oxirgi 
yillarda bir necha marta qayd etildi. Mahalliy aholining fkricha, bunday 
kasalliklarga kimyoviy zavoddan chiqayotgan zaharli tutunlar sababdir. 
Mahalliy aholi salomatligi uchun zavod tug‘diradigan xavfni muhokama qilish 
maqsadida jamoatchilik yig‘ilishi o‘tkazildi. Olimlar yig‘ilishda quyidagi 
xulosalarini 
bildirishdi: 
Mazkur 
kimyoviy 
kompaniyadan 
manfaatdor 
olimlarning 
xulosasi: 
“Biz mahalliy hudud tuprog‘ining zaharlanishini tekshirdik. Olingan 
namunalardan 
zaharli 
kimyoviy 
moddalar 
topilmadi”. 
Xavotirga tushgan mahalliy aholi tomonidan taklif qilingan olimlarning 
xulosasi: “Biz kimyoviy zavod yaqinida yashaydigan, nafas olish a’zolari 
surunkali kasalliklari bilan kasallangan aholi sonini zavoddan uzoqda yashov-
chi, bunday kasalliklar bilan kasallangan aholi soni bilan taqqosladik. Zavodga 
yaqin hududda bunday kasalliklar bilan kasallanganlar soni ko‘proq”.
1-savol 
Kimyoviy 
zavod 
egasi 
mazkur 
kompaniyadan 
manfaatdor 
olimlarning xulosasini ro‘kach qilib, “zavoddan chiqayotgan tutunlar 
mahalliy aholi salomatligiga xavf solmaydi”, deya o‘z fkrini 
asoslamoqchi 
bo‘ldi. 
Zavoddan manfaatdor olimlarning xulosasi zavod egasining fkrini 
tasdiqlashiga shubha tug‘diradigan bitta sabab keltiring (mahalliy 
aholi tomonidan taklif etilgan olimlarning xulosasidan farq qilsin) 
Javob___________________________________________________________
________________________________________________________________
_______________________________________________________________ 
Baholash 
mezoni 
Mazkur topshiriqni bajarishda o‘quvchilar matnni diqqat bilan o‘qib 
tushunishlari, 
mineral o‘g‘itlar ishlab chiqaradigan zavoddan manfaatdor bo‘lgan olimlar va 
mahalliy 
aholi taklif qilgan olimlarning xulosalarini anglagan holda zavod egasining 
fkrini 
tasdiqlamaydigan fkr-mulohazalarni ilgari surishlari kerak. Topshiriqni bajarish 
uchun 
o‘quvchilardan tahliliy, tanqidiy fkrlash va o‘z fkrini asoslash ko‘nikmalarini 
namoyish 
 

---

etishlari 
talab 
etiladi. 
Agar o‘quvchilar o‘z javoblarida zavod egasining fkrini tasdiqlaydigan 
manfaatdor 
olimlarning xulosasiga shubha tug‘diruvchi bitta sabab keltirgan bo‘lishsa, 
javob 
to‘liq 
qabul 
qilinadi (1 ball). To‘g‘ri javoblar quyidagicha bo‘lishi mumkin: 
► 
nafas olish a’zolari kasalliklarini keltirib chiqaradigan moddalar zaharli 
bo‘lmasligi 
mumkin; 
► 
nafas olish a’zolari kasalliklarini keltirib chiqaradigan kimyoviy moddalar 
tuproqda 
emas, 
havoda 
bo‘lishi 
mumkin; 
► 
zaharli moddalar vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi yoki parchalanishi sababli 
tuproqda 
zaharsiz 
modda 
ko‘rinishida 
uchrashi 
mumkin; 
► 
namunalar haqiqatan ham aynan o‘sha yerdagi tuproqdan olinganligi bizga 
ma’lum 
emas; 
► 
zavod 
vakillari 
olimlarga 
pul 
bergan 
bo‘lishi 
mumkin; 
► 
olimlar 
ishini 
yo‘qotishdan 
qo‘rqishgan. 
Agar javob yo‘q yoki boshqa javoblar bo‘lsa, javob qabul qilinmaydi (0 ball).