Tanlangan mexanizatsiyalarni asoslashda quyidagi faktorlarga e’tibor qaratiladi

Ishlab chiqarish jarayonining mexanizatsiyalarining hisoblash ishlarida burg’ilash, qazish va yordamchi ishlardagi qurilmalarning ekspluatatsiyasi va ishlashi, ulardan foydalanishning effektini (samaradorligini) oshirishga qaratilgan texnik yechimlar mavjud bo’ladi.

Tanlangan mexanizatsiyalarni asoslashda quyidagi faktorlarga e’tibor qaratiladi:

1. 
   Burg’ilash qurilmasi tanlanishi dolota turiga, zaboyga ta’sir qilish usuli va tezligiga, skvajina diametri va chuqurligiga bog’liq.
   

Burg`ilash uskunasini tanlashning asosiy parametrlaridan biri tog` jinslarini burg`ilanuvchanlik ko`rsatkichidir va u V.V Rjevskiyning emperik formulasi orqali topiladi.

П_б = 0,07(σ_сж + σ_сд) + 0,7γ,

yoki

П_б ­­= 0,085 σ_сж

Foydali qazilma uchun;

П_б ­­= 0.085*120=9.6

σ_сж=10*f=10*12=120

Qoplama tog` jinslari uchun:

П_б ­­= 0.085*80=6.8

σ_сж=10*f=10*8=80

bu yerda: σ_сж - 34-450 MPa σ_сд -0,01-75 MN/m² – tog’ jinslarining siqilishga va siljishga mustahkamligi chegaraviy qiymatlari.

Ishlab chiqarish amaliyoti ko’rsatkichlaridan kelib chiqib, sharoshkali burg’ilash stanoklari texnik burg’ilash tezligining o’rtacha qiymatlari tog’ jinslarining M.M. Protodyakonov shkalasi bo’yicha qattiqlik koeffitsienti f ga bog’liq bo’ladi va quyidagi miqdorlarni tashkil etadi: f=6-16 bo’lsa - D₁=0,2 m, n_в=160-80 min^-1 va Р_ос=0,12-0,22 MN bo’lganda v_б.т=0,34-0,13 m/min, tashkil etadi; D₁=0,25 m, n_в=81 min^-1 va Р_ос=0,18-0,3 MN bo’lganda v_б.т= 0,32-0,1 m/min , tashkil etadi ; f=6-20 bo’lsa, D₁=0,32 m, n_в=80 min^-1 va Р_ос=0,45-0,55 MN bo’lganda, v_б.т=0,29-0,15 m/min ni tashkil etadi.

Tog` jinslarini burg`ilanuvchanlik ko`rsatkichi mexanik burg`ilash usulida 5 ta sinfga bo`linadi:

I sinf –yingil burg`ilanuvchanlik (П<sub>б</sub> ­­= 1÷5)­­­; II-sinf o`rta burg`ilanuvchanlik (П<sub>б</sub> ­­= 5,1÷10)­­­; III sinf – qiyin burg`ilanuvchanlik (П_б ­­= 10,1÷15)­­­; IV sinf –o`rta qiyin burg`ilanuvchanlik (П_б ­­= 15,1÷20)­­­; V sinf –uta qiyin burg`ilanuvchanlik (П<sub>б</sub> ­­= 20,1÷25)­­­;tog` jinslarini ko`rsatkichlari П<sub>б</sub> > 25 bo`lganda kategoriyadan tashqari xisoblanadi.

Burg’ilash stanoklarini tanlashning ikkinchi asosiy ko’rsatkichi bu skvajina diametrini D (м), tanlashdan iboratdir. Skvajina diametrini aniqlash formulasi:

D = К ∙ L_к (м)

Foydali qazilma uchun;

D = К ∙ L_к=0.156*1.2=0.187 (м)

Qoplama tog` jinslari uchun:

D = К ∙ L_к=0.156*1.84=0.287 (м)

Foydali qazilma uchun:

2СБШ-200Н

Qoplama tog` jinslari uchun:

СБШ-320

Bu yerda:

K=0.156- tog’jinslarini katta bo’laklarini hisobga oluvchi imperik koefitsentdir.

L_к –tog’ jinsi bulagining maksimal o’lchami. U to’rtta usul bo’yicha aniqlab topiladi:

- ruxsat etiladigan tog’ jinsi bo’lagining maksimal o’lchami, qazuvchi-yuklovchi mashina cho’michining geometrik ko’rsatkichlariga bog’liq holda quyidagi tengsizlik orqali topiladi:

; м

; м

; м

Bu yerda:

Е_к - 4÷30 м³ –yuklovchi mashina cho’michining hajmi;

Foydali qazilma uchun:

Е_к=4.6 м³

Qoplama tog` jinslari uchun:

Е_к=15 м³

Qazuvchi-yuklovchi mashinalarni tanlash transport mashinalariga bog`liq. Chumich hajmi, kuzov sig`imi va tashish masofasiga bog`liq.

Foydali qazilma uchun;

V_kuz=n_k*E_k=5*4.6=23m³

Qoplama tog` jinslari uchun:

V_kuz=n_k*E_k=4*15=60m³

Bu yerda:

n_k – avtotransport kuzoviga yuklanadigan chumichlar soni,

V_куз – avtotransport kuzovi sig`imi, м³;

Е_к – ekskovator yoki yuklovchi mashina chumichi hajmi, м.

Tashish masofasi	lк	1-1,5 км	1,5-5 км	>7 км
Chumichlar soni	nк	3-4	6-10	8-12

Qazuvchi-yuklovchi mashinalarni tanlashning yana bir asosiy ko`rsatkichlaridan biri uning ish joyidagi texnik va texnologik parametrlaridan kelib chiqib tanlanadi.

;

А_э = 1,5 (R_r + R_p)

Bu yerda:

Н_у – pog`ona balandligi, м;

Н_чер – ekskovator cho`michlash balandligi, м;

R_r va R_p – mos ravshda ekskovator ni cho`michlash va bo`shatish radiusi, м;

А_э – ширина экскаваторной заходки, м;

Foydali qazilma uchun;

Qoplama tog` jinslari uchun: