|
Nazorat turlari
O`quvchilarning bilim, ko`nikma hamda malakalarini tekshirish og`zaki, yozma va amaliy tarzda bo`lishi mumkin. YOzma tekshirish va mustaqil ishlar bilimlarni tekshirishning asosiy shakllari hisoblanadi.
YOzma tekshirish o`quvchilarning bilimlari sifatini: to`g`riligi, aniqligi, anglab olingani, amalda tatbiq etilishi to`g`risida bir fikrga kelish va qisqa vaqt ichida guruhdagi barcha o`quvchilar bilimini tekshirib ko`rishga imkon beradi. YOzma tekshirish, asosan, yozma yoki grafik ishlarni bajarish bilan amalga oshiriladi. YOzma tekshirish ishlari ikki xil bo`lishi mumkin: mavzu bo`yicha va yakuniy tekshirish ishlari.
O`quvchilardan yakka tartibda so`rash- bilimlarni mavzuga doir yakuniy tekshirishning keng tarqalgan shakllaridan biridir.
O`quvchilarning bilimlarini bunday tekshirishni tashkil etishda o`quv materialini bilib olishning asosiy markazi uy ishiga ko`chadi. Bu anchagina vaqtni talab etadi. Bunda guruhdagi o`quvchilarning bilish faolligi susayadi. Ammo undan butunlay voz kechish ham yaramaydi, yakka tartibda so`rashning ahamiyati o`quvchilarning nutqini, xotirasi va tafakkurini rivojlantirishdadir. O`quvchi og`zaki javob berishda mulohaza yuritish, solishtirish, xulosalar chiqarish, asoslash, o`z fikrini himoya qilish, tushunchalarni ta`riflashni o`rganadi. YAkka tartibda so`rash paytida barcha o`quvchilarning faolligini oshirish kerak.
O`MKHT sifatini nazorat qilish quyidagi usullarda olib boriladi:
Ichki nazorat - O`MKHT muassasasi tomonidan amalga oshiriladi;
O`qitish sifatining ichki nazorati ta`limni boshqarish bo`yicha vakolatli davlat organi tasdiqlagan «Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari o`quvchilarining bilim saviyasi, ko`nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi to`g`risida»gi Nizom asosida reyting-nazorat shaklida o`tkaziladi. Nazoratning reyting tizimi quyidagi nazorat tadbirlari o`tkazilishini ko`zda tutadi.
Joriy nazorat-og`zaki so`rov, kollokviumlar, seminarlar, yozma ishlar, laboratoriya ishlari, texnikaviy diktant, kurs loyihalari, uy vazifasi va hokazo, ya`ni o`qituvchi o`z amaliyotida qo`llaydigan barcha so`rov turlarini o`z ichiga oladi.
Oraliq nazorat - fanning ma`lum bir qismi yakunlangandan so`ng o`tkaziladi. Oraliq nazoratning o`tkazilish tartibi, shakli ta`lim muassasasining ilmiy-pedagogik kengashi tomonidan belgilanadi.
Ko`p qo`llaniladigan nazorat shakllari: tayanch konspekt bo`yicha yozma ish, mustaqil ishlar, baland ovozda so`rash, juftlikda o`zaro nazorat, guruhdagi o`zaro nazorat, uy nazorati, o`z-o`zini baholash.
Bilimlarni nazorat qilish va baholashning o`ziga xos xususiyati shundan iboratki, u ta`lim beruvchi va tarbiyalovchi ahamiyatga ega. O`qituvchi o`quv jarayonining bu elementlarini amalga oshirib, o`quvchilarning idroki, xotirasi, tafakkuri, nutqi, diqqat e`tibori hamda irodasining kuchli va bo`sh tomonlarini aniqlaydi. U o`quvchilarning qiziqishi, mayli, qobiliyati va layoqatini o`rganadi, har bir o`quvchi shaxsining rivojlanishi va ijobiy fazilatlar hosil bo`lishi to`g`risida g`amxo`rlik qiladi.
Test (ingl.- sinov) birinchi marta 1864 yilda Buyuk Britaniya olimi J.Fisher tomonidan talabalarning bilim darajasini tekshirish uchun qo`llanilgan. Test sinovlarining nazariy asoslarini keyinchalik ingliz psixologi F.Gamelton ishlab chiqdi. Test sinovlari dastlab psixologiya fani doirasida rivojlandi. XX asr boshida esa test sinovlarini ishlab chiqishda psixologik va pedagogik yo`nalishlar bir-biridan mustaqil ajrala boshladi. Pedagogik test sinovlari birinchi marta amerikalik psixolog E. Torndayk tomonidan yaratilgan. Psixologiya va pedagogikada test sinovlarining rivojlanishi bilan matematik uslublar ham qo`llanila boshlandi. Bunday uslublar o`z navbatida testlarni ishlab chiqishga ijobiy ta`sir ko`rsatdi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida test sinovlariga talabalarning o`quv qobiliyatlarini baholash vositasi sifatida qarash ancha kuchaydi. Aynan shu davrdan boshlab test sinovlari ikki asosiy yo`nalish: aqliy (rivojlanish darajasini aniqlovchi) testlar va pedagogik (bilimlarini baholashga mo`ljallangan) testlarni yaratish va qo`llash sohalari bo`yicha rivojlana boshladi. Test tuzuvchilar turli odamlarda reaktsiya vaqti bir xil emasligini aniqladilar, bu esa odamlarning aqliy qobiliyatlarini o`rganish zarurligi va turli darajadagi testlar yaratish usulida amaliy ishlar olib borish lozimligi to`g`risida xulosa chiqarishga olib keladi.
Aim.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
