Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va menejment kafedrasi

Boshqaruv 
sub’ekti 
 
Boshqaruv 
jarayoni

---

9 
yangi moda markazlari paydo bo’ldi. Moda ijtimoiy–iqtisodiy hodisaga aylandi va 
jamiyatdagi o’zgarishlarni ko’rsatibgina qolmay, balki ularga sababchi ham bo’ldi 
.Marketing va menejment moda sanoatining iste'molchilarga ta'sir etish quroliga 
aylandi. 
Moda industriyasining maqsadi moda mahsulotlari iste’molchilarning talabini 
qondirishi zarurligini ko’rsatadi. Ammo, ta’kidlash zarurki, bugungi zamonaviy 
dunyoda nima moda ekanligini yoyish stixiyali bo’lmay, balki iktisodietning muxim 
cohasiga aylandi (reklama va RR marketingning bir qismi bo’lib qoldi.) Ayrim 
ekaspertlarning ta’kidlashicha, G’arbiy Yevropadagi aholi moda industriyasi 
tovarlarini sotib olishga o’z daromadining 10%, AQSh aholisi esa o’z daromadining 
5% sarflayotgan ekan. Agar moda iqtisodiyotiga estetik va ijtimoiy talablarni 
qondiradigan tovarlarni ham qo’shsak, rivojlangan mamlakatlarning fuqarolari o’z 
oilalari byudjetining 40%ni moda mahsulotlarini sotib olish uchun sarflayotgani aniq 
bo’ladi. Shunga ko’ra, aytish mumkinki, moda iqtisodiyoti iqtisodiyotning boshqa 
tarmoqlarini orqada qoldirgan tarzda rivojlanayapti. Bu tendentsiya hayot 
darajasining o’sishi va o’zini ifodalashga bo’lgan intilishning erkinlashuvini 
ko’rsatadi. Zamonaviy moda industriyasi faqatgina shakllanib bo’lgan talablarga 
asoslanmay, balki prognoz qilishga va rejalashtirishga asoslanadi. Kiyim 
uslublarining o’zgarishlari u moda savdo do’konlarida paydo bo’lishidan olti oy oldin 
ma’lum bo’ladi, ya’ni oldin o’tkazilgan moda namoyishlarida ishtirok etgan 
jurnalist-analitiklar kelguvsi mavsumning yangiliklari va tendentsiyalari haqida habar 
bergan bo’ladilar. Bir vaqtning o’zida “shou-rum” (namoyishlar premerasi) 
davomida ham savdo kompaniyalari vakillari savdo do’koni uchun kollektsiyalarni 
sotib olish buyurtmalarini beradilar. Tayyor kiyim ishlab chiqaruvchilar 
buyurtmalarning to’liq paketini yig’ib bo’lganlaridan so’ng kollektsiyalarni ommaviy 
tirajda ishlab chiqara boshlaydilar. 
Zamonaviy marketingni asosiy maqsadi bu o’zini o’zi sotadigan tovarni 
yaratishdan iborat. Yaratilgan tovar yangi g’oyali bo’lishi kerak va iste’molchilarni 
talabini qondiribgina qolmasdan, balki uning biror muammosini hal etishi kerak 
bo’ladi. Moda mahsulotlarini ishlab chiqarish, sotish va hizmat ko’rsatish bilan 
shug’ullanuvchi kompaniyalar ko’p milliardli foyda keltiruvchi, ammo juda katta 
investitsiyalarni talab qiluvchi gigant industriyani tashkil etadilar. 
Ayrim ekspertlarning ta’kidlashicha, 2000 yillar boshidan beri moda 
industriyasi zamonaviy iqtisodiyotning eng ko’p mablag’ga ega bo’lgan sohalari 
ichida beshinchi o’rinni egallab kelmoqda