Termiz Davlat Universitetining Pedagogika Instituti Pedagogika

---

Termiz Davlat Universitetining 
Pedagogika Instituti Pedagogika -
psixologiya va Boshlang‘ich ta'lim 
fakulteti Boshlang‘ich ta'lim yo‘nalishi 
2-kurs 20-05guruh talabasi 
Qahhorova Shoiraning Badiiy o‘qish 
asoslari fanidan tayyorlagan 
taqdimoti

---

MAVZU : 
Improvizatsiyaning 
notiqlik haqidagi 
o‘rni

---

REJA: 
1.Improvizatsiya nima. 
2.Improvizatsiyaning 
notiqlik mahoratidagi 
o‘rni. 

---

Improvizatsiya (lot. improvisus —
kutilmagan, bexosdan) — sheʼr, 
musiqani oldindan tayyorgarliksiz, ijro 
davomida ijod etish; aktyor oʻyinida 
bexosdan paydo boʻladigan ilhom, ijodiy 
fantaziya, ruhiy koʻtarinkilik, fikr, soʻz, 
ohang va tasvirning erkinligi.

---

Aktyor oʻyinidagi improvizatsiya ijro 
etilayotgan rolni jonlantiradi, unga 
yangi maʼno beradi. Qad. xalq teatri 
aktyorlari — skomoroxlar, mimlar, 
bizda masharaboz va qiziqchilar, ay-
niqsa, italyan xalq komediya teatri 
("Del Arte") aktyorlarining oʻyinida 
improvizatsiya asosiy oʻrin egallagan. 

---

Oʻzbek aktyorlaridan Hoji 
Siddiq Mslomov, Soyib 
Xoʻjayev, Gʻani Aʼzamov 
kabi aktyorlar ijodida I. 
muhim rol oʻynagan. 

---

Musiqada improvizatsiyaning ikki 
asosiy turi mavjud. Anʼanaviy (ogʻzaki 
anʼanadagi) musiqada, shu jumladan, 
oʻzbek musiqa merosida muayyan 
kuyni improvizatsiya tarzida talqin etish 
— musiqa ijrosining asosiy shakllaridan 
biri hisoblanadi. 

---

Bunda sozanda yoki xonanda turli 
musika bezak (melizm)laridan 
mohirona foydalanadi, yangi 
ohang ibo-ra va jumlalarini ustalik 
bilan kiritadi, avj yoki joʻr ovozlarni 
oʻzgartirish kabi usullardan 
foydalanadi.

---

Ikkinchi turi — improvizatsiya uslubida 
yangi musika asari (yoki maʼlum 
qismini, mas, kadensiya)ii yaratishdir. 
Kompozitorlik ijodida improvizatsiya 
shakllari 16—17-asrlarda rivoj topib, 
ayniqsa 19-asrda (belkanto sanʼatida, 
virtuoz musiqasida) uz choʻqqisiga 
koʻtarilgan. 

---

Jaz musiqasida improvizatsiya 
asosiy oʻrin tutadi. Oʻzbek 
sozandalaridan A. Abdurashidov, 
A. Ismoilov, Q. Dadayev va 
boshqalar improvizatsiyadan 
mohirona foydalanishadi.

---

E'TIBORINGIZ 
UCHUN 
RAHMAT!!!