Tijorat banklari faoliyati tahlili indd

ISBN 978-9943-13-405-8
 
 
© «Iqtisod-Moliya», 2013
© T.M. Karaliyev, O.B. Sattarov, I.F.Sayfiddinov 2013
K-21

---

3
KIRISH
Bozor iqtisodiyoti sharoitida bank faoliyatining barqa-
rorligi, uning raqobatbardoshliligi va istiqbollari ko‘p ji-
hatdan o‘tgan davrda erishilgan natijalar va yo‘l qo‘yilgan 
kamchiliklarni aniqlashga bog‘liq. Istiqbolni belgilash tah-
lilga asoslanmog‘i lozim.
«Tijorat banklari faoliyati tahlili» fani bank faoliyati bilan 
bog‘liq bo‘lgan jarayonlarni uzluksiz ravishda o‘rganadi.
O‘rganishda ko‘rsatkichlarni guruhlash, taqqoslash, bog‘ -
lash, induksiya, deduksiya, sintez, korrelyatsiya – regris sion 
tahlil kabi usullardan foydalaniladi.
Tahlil natijasida erishilgan yutuqlarning sabablari, fao-
liyatning samarali va samarasiz qirralari o‘rganiladi ham-
da yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni hal qilish 
bo‘yicha aniq chora-tadbirlar ishlab chiqish imkoniyatlari 
yaratiladi. Tahlil jarayoni faoliyatning asosiy yo‘nalishlarini 
qamrab oladi va u bankning likvidliligi, daromadliligini o‘s-
tirish va mijozlar ishonchini qozonishga asos bo‘ladi.
«Tijorat banklari faoliyati tahlili» fanida o‘z va chetdan 
jalb etilgan mablag‘lari tarkibi tuzilmasi, dinamikasi va ular 
o‘rtasidagi mutanosibliklar o‘rganiladi.
Bank aktivlari tahliliga keng e’tibor qaratiladi. Asosiy 
maqsad yuqori foyda olishdan iboratligini inobatga olgan 
holda bank daromadlari va xarajatlari tarkibini o‘rganadi. 
Foydani tashkil etish va unga ta’sir etuvchi omillar tahlil 
qilinadi.
Keyingi yillarda banklar tomonidan to‘lanadigan soliq-
larning turlari, ularning faoliyat samaradorligiga ta’siri chu-
qur talqin qilinadi.

---

4
Banklarning raqobatbardoshligini aniqlashda ularning 
likvidliligi va to‘lov qobiliyati muhim ahamiyat kasb etadi.
Tahlil davomida banklarning likvidliligi va to‘lov qobili-
yatiga ta’sir etuvchi omillar to‘liq o‘rganiladi.
Har qanday tahlildan maqsad kamchiliklarni aniqlash va 
ularni tugatish chora-tadbirlarini ishlab chiqishdan iborat.
«Tijorat banklari faoliyati tahlili» fani «Pul, kredit va 
bank lar» nazariy fanining amaliy davomi bo‘lib, «Bank ishi, 
«Bank menejmenti va marketingi», «Bank auditi», «Bank-
larda buxgalteriya hisobi» kabi fanlar bilan bog‘liqlikda 
o‘rganiladi.
O‘quv qo‘llanma «Tijorat banklari faoliyati tahlili» jara-
yonlarini o‘rganishda iqtisodiy yo‘nalishlar bo‘yicha ta’lim 
olayot gan oliy o‘quv yurtlari talabalari, qiziquvchi iqtisod-
chilarga muhim manba bo‘lib xizmat qiladi. Qo‘llanmadan 
oliy o‘quv yurtlari talabalari, auditorlar, bank xodimlari va 
boshqa qiziquvchilar foydalanishlari mumkin. 

---

5