Tizimlari, axborot tizimining

Topshriq 1. Axborot, axborot tizimlari, axborot tizimining dasturiy ta‘minoti va avtomatlashtirilgan axborot tiziming tasniflanishi haqida izoh bering?
«Axborot» so‘zi lotincha informatio so‘zidan olingan bo ‘lib, tushuntirish, biror narsani bayon qilish yoki biror narsa yoxud hodisa haqidagi m a’lum ot m a’nosini anglatadi. Inson yashaydigan dunyo turli moddiy va nom oddiy obyektlar, shuningdek, ular o ‘rtasidagi o ‘zaro aloqa va o'zaro ta’sirlardan, ya’ni jarayonlardan tashkil topgan. Sezgi a’zolari, turli asboblar va hokazolar yordamida qayd etiladigan tashqi dunyo dalillari m a’lum otlar deb ataladi. M a’lum otlar aniq vazifalami hal etishda zarur va foydali deb topilsa, axborotga aylanadi. Demak, m a’lumotlarga u yoki bu sabablaiga ko'ra foydalanilmayotgan yoxud texnik vositalarda qayta ishlanayotgan, saqlanayotgan, uzatilayotgan belgilar yo yozib olingan kuzatuvlar sifatida qarash mumkin. Agar bu m a’lumotlardan biror narsa to‘g‘risidagi m avhumlikni kam darajaga keltirish uchun foydalanish imkoniyati tug‘ilsa, m a’lum otlar axborotga aylanadi. Demak, amaliyotda foydali d eb to p ilg a n , y a ’ni fo y d a la n u v c h in in g b ilim in i o s h irg a n m a’lum otlam igina axborot deb atasa bo'ladi.

Axborot — bu yaratuvchisi doirasida qolib ketmagan va xabarga aylangan, bilimlar noaniqligi, to‘liqsizligi darajasini kamaytiradigan hamda og‘zaki, yozma yoki boshqa usullar (shartli signallar, texnik vositalar, hisoblash vositalari va hokazo) orqali ifodalash mumkin bo‘lgan atrof-muhit (obyektlar, voqeahodisalar) to‘g‘risidagi ma’lumotlardi.

Tizim (sistema) deganda, yagona maqsad yo‘lida bir vaqtning o ‘zida ham yaxlit, ham o'zaro bog‘langan tarzda faoliyat ko'rsatuvchi elem entlar (obyektlar) m ajm uasi tushuniladi. Dem ak, har qanday tizim biror-bir aniq m aqsad yo‘lida xizm at qiladi. M asalan, sizga m a’lum bo'lgan shahar telefon tarm oqlari tizimi, insondagi yurak-qon tomiri tizimi, asab tizim i va boshqalar sun’iy yaratilgan va tabiiy tizimlarga misol bo'la oladi. Ularning har biri tizimga qo'yiladigan barcha shartlarga javob beradi, ya’ni har biri o'ziga xos yagona maqsad yo‘lida faoliyat ko'rsatadi va tizim ni tashkil etuvchi elem entlardan iboratdir.

Topshriq 2. Ma‘lumotlar bazalari va banklari haqida tushunchalar, ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining asosiy turlari, ma‘lumotlar bazalari va ularni yaratish modellari haqida izoh bering?.
ashkiliy boshqaruvning zamonaviy axborot tizimlari qaror qabul qiluvchi mutaxassislar,rahbarlarga o’z vaqtida, ishonchli axborotlarni kerakli miqdorda olishga, avtomatlashtirilgan ofislarni tashkil qilish, kompyuterlar va aloqa vositalarini qo’llash bilan tovushli va rasmli tasvirlarga ega tezkor yig’ilishlarni o’tkazish uchun sharoitlar yaratishda yordam ko’rsatishga mo’ljallangan. Bunga zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalariga o’tish orqali erishiladi.
Zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalari - bu, quyidagilarga asoslangan texnologiyalardir:
- SHK va tashkiliy texnikalarni hamma joyda qo’llash;
- Foydalanuvchilarni (hisoblash texnikasi va dasturli sohada kasb egasi
bo’lmaganlarni) axborot jarayonlarida faol ishtirok etishida;
- Do’stona foyalanuvchi interfeysining yuqori darajasiga;
- Umumiy va muammoli belgilanishdagi amaliy dasturlar paketidan keng
foydalanishga;
- Foydalanuvchi uchun ma’lumotlar bazalari va dasturlarga shu jumladan,
SHKning mahalliy va global tarmoqlari tufayli uzoqdagilarga ham kirish
imkoniyatlariga;
- Mutaxassislarning avtomatlashtirilgan ish joyi yordamida boshqaruv
qarorlarini ishlab chiqish va qabul qilishda vaziyatlarni tahlil qilishga;
- Sun’iy bilim tizimlarini qo’llashga;
- Ekspert tizimlarni tadbiq etishga;
- Telekommunikasiyalar vositalaridan foydalanishga;
- Geoaxborotli tizimlar va boshqa texnologiyalarini yaratishga.