11
қўшимча маҳсулотга парранда ахлати, пат ҳамда нобуд бўлган паррандалардан
олинган нимталанган гўшт ва бошқалар киради.
Гўнгнинг таннархи муайян шароитдаги уни йиғиштириш ва
тўшамаларнинг норматив харажатлари ҳамда гўнг чиқариш ва сақлаш
харажатлари асосида аниқланади.
Паррандачиликнинг асосий тармоқлари бўйича маҳсулотлар таннархини
ҳисоблаш тартибини кўриб чиқамиз.
Паррандачиликда таннарх ҳисоблаш
объектлари асосий подадан
олинадиган тухум, ўстиришдаги ѐш паррандаларнинг қўшилган вазни ва
суткалик жўжалар ҳисобланади. Минг дона тухум ва паррандаларнинг 1
центнер қўшилган вазнининг таннархи паррандаларни сақлаш ва парваришлаш
харажатларидан қўшимча маҳсулот (пат, ахлат) қиймати чегириб
ташланиб,
қолган суммани тегишли маҳсулот (тухум, қўшилган тирик вазн) миқдорига
бўлиш йўли билан топилади.
Суткалик жўжаларнинг таннархи инкубацияга доир барча харажатлардан
(тухумлар қийматини ҳам қўшган ҳолда), қўшимча маҳсулотлар қиймати
чегириб ташланиб, қолган сумма суткалик соғлом жўжалар миқдорига бўлиш
йўли билан аниқланади.
Тухум ишлаб чиқаришга ихтисослашган, тухум қўядиган товуқлар бош
сони 10000дан ортиқ бўлган паррандачилик хўжаликларида харажатлар ҳисоби
қуйидаги гуруҳлар бўйича юритилади:
Тухум йўналишидаги товуқлар:тухум қўядиган товуқлар подаси; тухум
қўядиган саноатлашган пода; 1 кунликдан 60 кунликкача бўлган жўжалар; 61
кунликдан 150 кунликкача бўлган ѐш товуқлар; 151 кунликдан 180 кунликкача
товуқлар; боқувдаги жўжалар;
Гўшт йўналишидаги товуқлар: она товуқлар подаси; 1 кунликдан 60
кунликкача бўлган жўжалар гуруҳи; 61 кунликдан 150 кунликкача бўлган
жўжалар гуруҳи; 181 кунликдан 210 кунликкача товуқлар; гўшт учун
боқилаѐтган (бройлер) жўжалар.
Товуқлар асосан гўшт ва тухум етиштириш учун кўпайтирилади. Бундан
ташқари
улардан пат, пари ва парранда ахлати олинади. Тухум қўядиган
товуқларнинг тирик вазни 1,8-2,2 кг; хўрозларники 2,7-3,0 кг; гўшт учун
боқиладиган наслли товуқлар мос равишда 3,0 ва хўрозлар3,5-4,5 кг ни ташкил
этади. Гўшт учун боқиладиган (бройлер) жўжалар вазни 60-65 кунлик
бўлганида 1,4-1,6 кг гача етади. 1 йилда товуқлардан ўртача 200 тадан 250
тагача тухум олинади. Товуқлар асосан 10 йил давомида тухум бериши
мумкин, аммо уларни 1 йил давомида фойдаланиш иқтисодий жиҳатдан
мақсадга мувофиқ.
Ўрдаклар: катта ѐшдаги пода ва ѐш ўрдакчалар гуруҳига бўлинади.
Ўрдаклардан гўшт, тухум, пат, пари ва парранда ахлати олинади. Ўрдаклар
вазни уларнинг наслига қараб 2 кгдан 3,5 кг гача бўлади. Ўрдаклар 1
йилда
ўртача 100 тадан 150 тагача тухум қўяди. Пекин ўрдаклари 60-65 кунлик
бўлганида ўртача 2 кг вазнга эга бўлиб сўйишга ярайди.
Куркалар: катта ѐшдаги пода ва ѐш куркалар гуруҳига бўлинади.
Куркалар 13 кг дан 20 кг гача вазнда бўлади. Куркалар вазни 120 кунлик
12
бўлганида 4-5 кг ни ташкил этиб гўшт учун сўйилиши мумкин. Битта курка 30-
40 бош жўжа очиши, улар боқилиб сўйилганида 120-160 кг гўшт
олиниши
мумкин. Куркалар бир йилда ўртача 30-40 дона тухум беради.
Паррандачиликда калькуляция объекти бўлиб тухум ва боқувдаги ѐш
товуқлар қўшилган вазни ҳисобланади.
Паррандачиликда харажатлар ҳисоби чорвачиликда қабул қилинган
моддалар номенклатураси бўйича юритилади, лекин “Бошқа асосий
харажатлар” моддасида тухум йўналишидаги паррандачиликда катта ѐшдаги
паррандалар таннархи билан сотилган ѐки гўшт учун сўйилган паррандалар ва
уларни сотишдан тушган пул кирими ўртасидаги фарқ акс эттирилади. Бундан
ташқари харажат моддалари номенклатурасига “Ҳаром ўлган
паррандалар
қиймати” (катта ѐшдаги пода бўйича моддаси қўшимча киритилиб, унда ўлган
паррандалар қиймати 1110-“Ўстирувдаги ва боқувдаги чорва моллари” счѐти
кредитида акс эттирилади.
Паррандачилик маҳсулотларининг таннархи паррандаларнинг ҳар бир
тури бўйича ѐш ва катта ѐшдаги паррандалар гуруҳлари бўйича алоҳида
харажатлар ҳисоби маълумотларига асосан аниқланади.
Паррандачиликдан олинган қўшимча маҳсулотлар бизнес-режада
белгиланган режа баҳоларида ѐки сотиш мумкин бўлган бозор баҳоси бўйича
кирим қилинади. Фикримиз исботи сифатида паррандачиликка ихтисослашган
ва тухум қўядиган бош сони 10000дан ошиқ бўлган хўжалик мисолида
паррандачилик бўйича маҳсулотлар таннархининг бирлигини ҳисоблаш
тартибини келтирамиз.
Do'stlaringiz bilan baham: