Toshkent davlat iqtisodiyot

Xizmatlar turlari

25

 

 

Xizmatlar  

Xizmatlar sohalari 

Ishlab chiqarish 

Injiniring, lizing, ta'minlash va hakozo 

Taqsimot 

Savdo, transport va aloqa 

Kasbiy 

Banklar,  moliya,  sug’urta,  konsalting,  rеklama, 

markеting va boshqa. 

Istе'mol (ommaviy) 

Uy  xo’jaligi  va  xordiq  chiqarish  bilan  bog’liq 

hizmatlar 

Ijtimoiy 

TV, radio, ta'lim, madaniyat 

 

Xizmatlar  sohasining  ahamiyatini  yanada  oshib  borishi  va  xalqaro  ahamiyatga 

ega bo‘lishini tushunish uchun xo‘jalik xayotida muhim rol o‘ynaydigan xizmatlarning 

o‘z  mohiyatini  chuqur  o‘rganish  lozim.  Xizmatlarning  keng  va  to‘liq  ro‘yxati 

berilganda  ushbu  tushunmovchi-likka  barham  beriladi.  Xizmatlarining  keng  va  to‘liq 

ro‘yxati quyida keltiriladi

26

:

 

- 

xonadan  xizmatlari  shaklida  bo‘lgan  qadimiy  xizmat  turi  shaxsiy  xizmatga 

kiradi va diversifikatsiyalashgan bo‘ladi (sartaroshlar);

 

- 

maxsus bilimlarni talab qiluvchi mehnat asosidagi intellectual xizmatlar;

 

- 

sog‘likni  saqlash,  maorif  va  dam  olish  (spektakllar)  sohalariga  taaluqli  bo‘lgan 

xizmatlar;

 

- 

uy-joylarni foydalanishga berish, ushbu toifaga mexmonxonalar va restoranlarni 

ushlab turish bo‘yicha faoliyatni ham kiritish mumkin;

 

- 

aloqa  vositalari  (transport,  pochta  va  telekommunikatsiyalarning  ishlashi  va 

infrastrukturasi);

 

- 

moliyaviy  xizmatlar  (kredit,  banklar,  sug‘urta  tashkilotlari  tomonidan  taklif 

etilayotgan boshqa xizmatlar);

 

- 

jamiyatni 

himoyasini 

ta’minlovchi  va  jamiyat  a’zolari  o‘rtasidagi 

munosabatlarda  tartibni  saqlash  (mamlakat  mudofaasi,  militsiya,  maxalliy  va  milliy 

darajadagi  umumiy  boshqaruv)  umumiy  xizmatlarga  kiradi;  «davlat  xizmatlarining» 

                                                             

25

 Маркова В.Д.. Маркетинг услуг. М.: Финансы и статистика, 1996.4-бет 

26

 Стаханов В.Н., Стаханов В.Д. Маркетинг сферы услуг: Учебное пособие. – М.:Экспертное бюро, 

2001.5-бет 

---

 

196 

 

ushbu  yadrosining  mohiyati  shundan  iboratki,  davlat  xukumati  ularni  tashkil  etishi, 

boshqarishi va ularni faoliyat ko‘rsatishini ta’minlashi lozim.

 

V.D. Markova xizmatlarning besh turini ajratib ko‘rsatadi:  

- ishlab chiqarish xizmatlari - injiniring, lizing, uskunalarga xizmat ko‘rsatish 

(ta’mirlash va x.k.o.); 

- taqsimlash xizmatlari - savdo, trasport, aloqa;  

- kasbiy xizmatlar - banklar, sug‘urta, moliyaviy, maslahat, reklama va 

boshqa firmalar; 

- iste’mol (ommaviy) xizmatlar uy xo‘jaligi va vaqtni o‘tkazish bilan bog‘lik 

bo‘ladi; 

- ijtimoiy xizmatlar - televideniye, radio, maorif, madaniyat. 

Xizmatlarning  shakli  va  ko‘rsatish  metodlarining,  assortimentining  doimo 

yangilanib  borishi  natijasida  xizmatlarni  izohlab  berish  oldindan  istiqbolsiz 

hisoblanadi.  Xizmatlarni  turkumlashning  quyidagi  umumiy  belgilari,  ya’ni  iqtisodiy 

tabiati,  ishlatilishi,  tarqalish  sohasi,  tijoratlanishi  darajasi,  tashkiliy  shakli,  ishlab 

chiqarish usuli, abstraksiya darajasi, legitimligi va boshqalar 11.2-jalvalda keltirilgan. 

11.2-jadval 

Xizmatlarining turkumlanishi

27