Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

Pol Samuelson, amerikalik iqtisodchi

1. Makroiqtisodiyotga kirish

Ilk bobda ta’kidlanib o’tilganidek, makroiqtisodiyot fani butun iqtisodiy tizimning faoliyat olib borishini o’rganadi.

Makroiqtisodiyotni o’rganish ob’ekti milliy daromad va umumiy mahsulot, iqtisodiy o’sish va umumiy bandlik darajasi, yalpi talab va yalpi taklif, iste’mol va xarajatlar va boshqa ko’rsatkichlar hisoblanadi.

Iqtisodiyot nazariyasining doimiy savollari-nima?, qanday?, kim uchun ishlab chiqarish kerak? degan tushunchalar, avvalo mikroiqtisodiyot miqyosida taxmin qilinadigan bo’lsa, makroiqtisodiyotda milliy iqtisodiyot darajasida o’rganiladi.

Makroiqtisodiyot miroiqtisodiyotdan farqli ravishda, yaqindan o’rganilib kelinmoqda. Uning fan sifatida paydo bo’lish tarixiga nazar soladigan bo’lsak, 1936-yili J.M.Keynsning mashhur “Bandlik, foiz va pulning nazariyasi” nomli asari makroiqtisodiyot uchun katta yo’l ochdi. Umuman, Keyns iqtisodiyotda keynschilik yo’nalishining asoschisi hisoblanadi.

Odatda, turli makroiqtisodiy muammolarni tahlil qilishda 2 tomondan: klassik maktab (bozor tarafdorlari) nazariyasi vakillari, keynschilik nazariyasi (davlat tarafdorlari) nuqtai nazaridan yondashiladi.

Makroiqtisodiyot bozor iqtisodiyoti sub’ektlari va davlat o‘rtasidagi munosabatlarni milliy iqtisodiyot darajasida o’rganadi. Asosiy e’tibor makroiqtisodiyotda davlat va uning boshqaruviga, tuzumiga berilganligidir. Shuning uchun ham pozitiv va normativ iqtisodiy tahlildan keng foydalaniladi.