Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1  М ахсулот  етказиб  бериш  ш артномаси  товарларни  туркум-туркум  килиб  етказиб 

бериш  шарти  билан  бир  ойдан  кам  муддатга тузилган  булса  товарларни  ш артном ада 

тараф ларнинг  келишувига  кура,  агар  бундай  келишув  булм аса  бундай  муддатлар  иш 

м уом аласи  одатларига  кура  белгиланиши  керак  булади.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tovar  tannarxini  kamaytirish  maqsadida  hamda  boshqa  o'ziga  foydali 

tomonini  ko'zlab  o'z  zimmasiga  olishi  mumkin.  Bunday  hollarda  ham 

mahsulot yetkazib beruvchi qaysi vaqtda shartnoma shartlarida belgilangan 

assortimentdagi  va  sifatdagi  tovarlarni  qanday  o'ram  va  shakllarda  sotib 

oluvchiga  olib  ketishi  uchun  topshirishi  haqida  alohida  raznaryadkada 

belgilab  qo'yishi  va  tovaming  yuk  xatini  taqdim  etishi  lozim  bo'ladi

Ammo ayrim hollarda shartnomaning bunday shartlari belgilanmasdan 

qolishi mumkin,  unda olib borib beruvchi transport turini mustaqil tanlab, 

tovami  olib  borib  berish  shartlarini  ham  mustaqil  belgilab  yetkazib  berish 

huquqiga  ega  bo'ladi  Mahsulot  yetkazib  beruvchining  bunday  huquqi 

qonun hujjatlarida, majburiyatning mohiyati yoki ish muomalasi odatlarida 

boshqacha  tartib  anglashilmasa  yo'l  qo'yiladi  (FK  442-modda).

Mahsulot yetkazib beruvchi sotib oluvchiga shartnomada belgilangan 

miqdordagi  tovarlarni  yetkazib  berishi  shart.  Tovar  miqdorini  aniqlash 

usullari  oldi-sotdi  shartnomasiga  nisbatan  o'rnatilgan  umumiy  qoidalar 

bilan  deyarli  bir  xil.  Ammo  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasida 

tovarning  miqdorini  aniq  shartnomada  belgilanganidek  yetkazilishini 

ta’minlash qoidalaridan chetga chiqish mumkin. Ya’ni mahsulotni yetkazib 

berilishi  holatidan  kelib  chiqib  uning  miqdori  aniqlanishi  mumkin.  Misol 

uchun  qoplanmagan(50  yoki  100  kgdan  alohida  qoplarga  solinmagan 

ya’ni  rasfasofka  qilinmagan)  10  tonna  sement  yoki  1  sistema  o'simlik 

yog'ini  yetkazib  berilayotganda  plus-minus  0,1%  dan  5%  gacha  kam 

yoki  ko'p  yetkazib  berilishi  mumkin.

Tovar yetkazib berishning ayrim davrida uni to'liq yetkazib bermagan 

tovar  yetkazib  beruvchi,  agar  tovar  yetkazib  berish  shartnomasida 

boshqacha  tartib nazarda tutilgan bo'lmasa,  yetkazib berilmagan tovarlar 

miqdorini  shartnoma  amal  qilish  muddati  doirasidagi  keyingi  davrda 

(davrlarda)  to'ldirishi  lozim  bo'ladi.

Uzoq muddatli shartnomaga muvofiq tovar yetkazib berishning ayrim 

davrida mahsulot yetkazib beruvchi tomonidan to'liq yetkazib berilmagan 

tovarlar  o'mi,  agar  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasida  boshqacha 

tartib  nazarda  tutilgan  bo'lmasa,  tovarlar  to'liq  yetkazib  berilmagan 

yilning  keyingi  davrida  (davrlarida)  to'ldirilishi  lozim.

Tovarlar  mahsulot  yetkazib  beruvchi  tomonidan  mahsulot  yetkazib 

berish  shartnomasida  yoki  sotib  oluvchining  jo'natish  raznaryadkasida 

ko'rsatilgan  bir  necha  oluvchiga  jo'natilgan  taqdirda  bir  oluvchiga 

shartnomada  yoki  jo'natish  raznaryadkasida  nazarda  tutilganidan  ortiq 

miqdorda  yetkazib  berilgan  tovarlar  boshqa  oluvchilarga  to'liq  yetkazib 

berilmagan  tovarlar  o'rnini  qoplash  uchun  hisobga  olinmaydi  va  agar

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

shartnomada  boshqacha  tartib  nazarda  tutilgan  bo'lmasa,  tovar  yetkazib 

beruvchi  tomonidan  to'ldirilishi  lozim  (FK  443-moda).

Mahsulot yetkazib berish shartnomasida belgilangan miqdordan kam 

yoki  to'liq  bo'lmagan  tovarlar  yetkazib  berilganda  taraflarning  o'zaro 

kelishuviga  ko'ra  uning  assortimenti  ko'rib  chiqiladi.  Sotib  oluvchining 

ixtiyoriga ko'ra va mahsulot yetkazib beruvchining taklifiga binoan uning 

imkoniyatlarmi  inobatga  olgan  holda  belgilanishi  mumkin.  Agar  taraflar 

o'zaro  kelisha  olmasalar  mahsulot  yetkazib  beruvchi  to'liq  yetkazib 

berilmagan  tovarlar  o'rnini  to'liq  yetkazib  bermaslikka  yo'l  qo'yilgan 

davr  uchun  belgilangan  assortimentda  to'ldirishga  majbur  bo'ladi.

Bir  nomdagi  tovarlarni  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasida 

nazarda tutilgandan ko'proq miqdorda yetkazib berish shu assortimentga 

kiradigan  boshqa  nomdagi  to'liq  yetkazib  berilmagan  tovarlar  o'rnini 

to'ldirish  sifatida  hisobga  olinmaydi  va  uning  o'rni  to'ldirilishi  lozim, 

bunday  yetkazib  berish  sotib  oluvchining  oldindan  bergan  yozma  roziligi 

bilan  amalga  oshirilgan  hollar  bundan  mustasno  (FK  445-moda).