Toshkent moliya instituti o‘quv-uslubiy boshqarma tomonidan ro‘yxatga olindi

4.
 
Mehnat va ish haqi hisobi 

---

7 
Xodimlar bo‘limida: xo‘jalik yurituvchi subyektlarning xodimlari tarkibi, 
ularni ishga qabul qilish, bir joydan ikkinchi joyga o‘tkazish hamda ishdan bo‘shatish 
jarayonini hujjatlashtirish, ishchi va xizmatchilarga mehnat ta’tili berish tartibi bilan 
tanishishi lozim.
Tabelni yuritish bo‘limida: mehnat vaqtini tabelda hisobga olish, ishyuritish 
tartibi, xodimlarning ishga kelishi, ketishi va mehnat intizomiga rioya qilinishini 
nazorat qilish tizimini o‘rganish.
Mehnat haqini hisoblash va xodimlar bilan hisoblashish bo‘limida: 
qo‘llaniladigan mehnatga haq to‘lash shakllari va tizimlari, ishlab chiqarish 
me’yorlari, vaqt me’yorlari, yagona tarif setkasi hamda xo‘jalik yurituvchi 
subyektning ish haqi fondi, foydasi (daromadi) hisobidan to‘lanadigan harakatdagi 
mukofotlash tizimi bilan tanishish. 
Talabalar buxgalteriyada va hisoblash markazida quyidagilarni o‘rganishlari 
lozim: 
-
Ishchilarga ishlab chiqargan mahsulot (ish va xizmat)lar uchun haq, 
qo‘shimcha haqlar, bo‘shqolgan vaqt, smenadan ortiqcha ishlashni xisobga olish 
yuzasidan rasmiylashtirilgan dastlabki hujjatlarni qabul qilish, guruhlash va qayta 
ishlash tartibini; 
­
Mehnat ta’tili, jamoat ishlarini bajargan va boshqa ishlanmagan kunlar 
hamda soatlar uchun haq hisoblashni; 
­
Ishchi va xizmatchilarga berilishi lozim bo‘lgan mablag‘ hamda mehnat 
haqidan ushlab qolinadigan turli ushlab qolishlar tarkibini hisob-kitob qilish tartibini 
hujjatlashtirishni; 
­
Hisoblashish-to‘lov qaydnomalari, xodimlarning hisob-kitoblari bo‘yicha 
shaxsiy schyotlarini tuzish va ulardan foydalanishni. 
Mehnatga haq to‘lash tizimi hamda deponentdagi mehnat haqini hisobga olish, 
mehnat haqining sintetik va analitik hisobi, mehnat haqi yuzasidan xodimlar bilan 
hisob-kitoblar tartibini o‘rganish.
Talabalar vaqtincha mehnat qobiliyatini yo‘qotganligi nafaqasi, bola tug‘ish va 
boshqalar bo‘yicha nafaqalar berish yuzasidan hisob-kitoblar tartibini, sanatoriya 
kurortlarga davolanish uchun bolalarga yo‘llanmalar berilishi va ularning hisobini 
yuritish tartibi bilan tashishlari lozim. 
Mehnat haqidan soliqlar, ushlanmalar va ijtimoiy to‘lovlar to‘g‘ri 
hisoblanganligini o‘rganish. Dastlabki hujjatlar asosida ish haqi va turli mukofotlar 
va qo‘shimcha to‘lovlar to‘g‘ri to‘langanligini o‘rganish.
Hisobotga mazkur mavzu bo‘yicha quyidagi boshlang‘ich hujjatlarning 
nusxalari ilova qilinadi va buxgalteriya ikki yoqlama yozuvlari o‘rganiladi. 
­
Ishga qabul qilish va ishdan bo‘shatish to‘g‘risida ariza; 
­
Ishga qabul qilinganlik to‘g‘risida buyruq; 
­
Shaxsiy varaqa; 
­
Boshqa ishga o‘tkazish to‘g‘risida buyruq; 
­
Ish vaqtidan foydalanish hisobi tabeli; 
­
Ishlab chiqarish hisobi vedomosti; 
­
Sifatsiz mahsulot to‘g‘risida dalolatnoma; 
­
hisoblashish – to‘lash vedomosti; 

---

8 
­
hisob vedomostlari; 
­
to‘lov vedomostlari; 
Mazkur korxonada kasallik varaqasiga muvofiq nafaqa hisoblashdan misol 
keltiring; ishchiga, muhandisga, hisob xodimlariga ta’til pulini hisoblang; 
Buxgalteriyada 2-3 xodimlarga mehnat haqi hisoblash va undan soliq hamda 
boshqa ushlanmalarni hisoblash, mehnat ta’tili vaqtiga va jamoat ishlarini bajargan 
vaqtiga ish haqi hisoblash, bunda o‘rtacha ish haqini hisoblash va qo‘lga tegadigan 
mablag‘summasini 4-5 holatlarda hisoblab ko‘rishlari lozim.