Tovar- pul munosabatlari bozor iqtisodiyotining asosi sifatida. «Mehnat boylikning otasi va nihoyatda faol tamoyilidir, yer esa uning onasidir»

qiymatning pul shakli.

20 m mato = yoki

1ta palto = yoki

10 kg choy = yoki 2 unsiya oltin ¹

4 kg kofe = yoki

10 qop bug'doy = yoki

Nisbiy shakli.		Ekvivalent shakli.
Qiymat O'z qiymatini boshqa tovarda ifodalagan tovar nisbiy qiymat shaklida bo'ladi.		Iste'mol qiymati boshqa tovar qiymatini ifodalash vositasi bo'lgan tovar ekvivalent shaklida bo'ladi.

Qiymat o'lchovi. Mehnatni o'zida gavdalantirganidan tovarlar qiymati miqdori pul orqali o'lchanadi. Shu sababli qiymatning pul shakli mavjud.

Muomala vositasi. Pul yordamida tovarlar oldi-sotdi qilinadi (tovarlarga pul ayirboshlansa sotish yuz beradi), pulga tovar ayirboshlash bozor iqtisodiyotining muhim tomoni

Pulning vazifalari. Xazina to'plash va jamg'arish vositasi. Pul o'zida mehnatni gavdalantirgani uchun boylikni umumiy shakliga aylanadi, tovar ayirboshlash to'xtatilishi bilan pul xazina to'plash va jamg'arish vositasiga aylanadi. Chin ma'noda xazina to'plash ishiga oltin va kumush pullar xizmat qilgan; pul jamg'arish uchun pul qadrining saqlanishi muhim ahamiyatga ega. Пулнинг вазифалари

To'lov vositasi- nasiyaga sotilgan tovarlar va xizmatlar haqi to'langanda, qarz qaytarilganda, soliqlar undirilganda pul to'lov vositasi rolini bajaradi. .

Jahon puli- pul dunyo bozoriga chiqqanda qiymatning baynalminal o'lchoviga, xalqaro xarid vositasiga va xalqaro to'lov vositasiga aylanadi. Bunday vazifani milliy pul emas, jahon puli bajaradi

Qiymat qonuni- Tovar xo'jaligining ob'yektiv iqtisodiy qonuni bo'lib, unga muvofiq mahsulot ishlab chiqarish va ayirboshlash ularning qiymati asosida amalga oshiriladi.

5-mavzu: Bozor iqtisodiyotining mohiyati, belgilari. Bozor va

uning tuzilishi.

«Bizning qat'iy nuqtayi nazarimiz jahon tajribasi va o'z amaliyotimizdan olingan jamiki foydali tajribalarni rad etmagan holda o'zimizning ijtimoiy- iqtisodiy taraqqiyot yo'limizni tanlay olishdan iboratdir». I.A.Karimov

Tayanch iboralar:
Klassik bozor iqtisodiyoti. Rivojlangan bozor iqtisodiyoti. Tartibsiz bozor. Tartiblangan bozor. Bozor ko'rinishlari va shakllari. To'yingan bozor. Erkin bozor. Moliya bozori. Monopol bozor. Mehnat birjasi. Intellektual tovar bozori. Bozor infratuzilmasi.

Bozor iqtisodiyoti - bu tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va pul muomalasi qonun - qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir.