deyarli qaytmas jarayon, ammo gohida denaturatsiyalovchi
omilni olib tashlaganda
oqsil molekulasining avvalgi tabiiy holati tiklanishi mumkin, bunga renaturatsiya
deyiladi.
Oqsillaming denaturatsiyaga uchrash hodisasidan klinikada,
farmatsiyada va
biokimyoviy tadqiqotlarda keng foydalaniladi: a) biologik materiallarda kichik
molekulali substratlami aniqlashda oqsillar cho‗ktiriladi; b) har xil biologik suyuqliklar
va ekstraktlarda oqsil borligini aniqlashda va uni miqdoriy tahlil qilishda masalan,
siydik tarkibidagi oqsilni sifat va miqdoriy aniqlash uni nitrat kislota bilan
denaturatsiyaga
uchrashiga asoslangan; d) oqsillami og‗ir metall tuzlari bilan
bog‗lanishi ishlab chiqarishda zaharlanganlami davolashda qo‗llaniladi; e) chiqindilami
zararsizlantirishda, teri va shilliq qavatlami dezinfeksiyasida. Tekshiriluvchi material:
l%li tuxum oqsili eritmasi, 1% И qon zardobi. Reaktivlar: 1. Konsentrlangan nitrat
kislota. 2. Mis sulfatning 5% li eritmasi. 3. Qo‗rg‗oshin sulfatning 5% li eritmasi. 4.
Uchxlorsirka kislotasining 10% li eritmasi. 5. 10% li xlorid kislotasi. 6. 96%
li etil
spirti. 7. Atseton. Jihozlar: 1. Probirkali shtativ. 2. Pipetkalar. 3. Suv hammomi.
Aminokislotalarning qog'ozli xromatografiyasi Mazkur usul oqsil gidrolizati, qon
zardobi, siydikdagi aminokislotalami aniqlashda, jarohatlangan jigar funksiyasining
ahvoli to‗g ‗risida
fikr yuritishda, ayrim aminokislotalar almashinuvining buzilishi
oqibatidagi kasalliklami aniqlashda zarur tekshirish choralaridan hisoblanadi. Usul
aminokislotalarning xromatografiya filtr qog‗ozida ikkita aralashmaydigan eritmada —
biri suv, ikkinchisi suv bilan to‗- yintirilgan organik eritma (fenol, butil spirtining sirka
kislota bilan aralashmasi va boshqalar) har xil darajada erishiga asoslangan. Suv
harakatlanmaydigan faza, chunki u qog‗ozga shimilgan, harakatlanuvchi faza sifatida
organik erituvchilardan foydalaniladi. Xromatografiya qog‗oziga
bir tomchi
aminokislota aralashmasidan tomiziladi, qog‗ozning ikkinchi uchi tegishli organik
erituvchiga tushiriladi. Erituvchi suyuqlik qog‗ozga shimilib, o‗zi
bilan birga
aminokislotani olib harakatlanadi. Aminokislota suvda qancha yaxshi erisa, organik
erituvchida shunchalik yomon eriydi va harakatlanish tezligi sekin bo‗ladi. Natijada
erish
koeffitsiyentiga
qarab
aminokislotalar
turli
masofada
taqsimlanadi.
Aminokislotalaming qog‗ozda harakatlanishi bo‗yicha
pastdan yuqoriga, yuqoridan
pastga, doira bo‗ylab (radial) xromatografiya turlari farqlanadi. Aminokislotalarning
aniqlashda xromatografiya qog‗oziga guvoh aminokislotalar tomizilib,
ulami front
bo‗ylab o‗tgan masofasiga qarab yoki tegishli aminokislotani taqsimlanish koeffitsiyenti
- R f iga ko‗ra aniqlanadi. R f = a/b mm da; bunda a - aminokislotani tomizilgan joyidan
(startdan) boshlab o‗tgan masofasi; b - eritmani o‗tgan masofasi.
Do'stlaringiz bilan baham: