Alangalanish harorati,
0
S, dan past emas . . . . . . . . . . . .
150
tgδ, 90
0
S bo‘lganda, %, dan ko‘p emas . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,6
Natriy na’munasi, GOST 19296-73 bo‘yicha ballar, dan ko‘p
emas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0,4
Oksidlanishga qarshi barqarorlik:
-quyi molekulali uchuvchi kislotalar tarkibi, 1g moy uchun,
mg
, dan ko‘p emas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-oksidlangandan so‘ng quyqa ulushi, %, dan ko‘p emas . . .
-oksidlangan so‘ng tarqibida kislota soni, 1g moyda,
mg
, dan
ko‘p emas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0,005
yo‘q
0,1
Qotish harorati,
0
S, dan baland emas . . . . . . . . . . . . . . . .
-45
Kinematik qovushqolik, (m
2
/s)·10
–6
, dan ko‘p emas:
- 20
0
Sda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- 50
0
Sda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- 30
0
Sda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
9
1300
Transformatorlarni birinchi marta ishga tushirishdan oldin moyni 35
kV gacha bo‘lgan transformatorlarni qisqacha tahlil hajmida tekshirish va
qisqacha tahlil hajmida tgδ o‘lchovida, 13
kV dan yuqori kuchlanish
transformatorlari uchun moy namligini saqlash tavsiya qilinadi. Bundan
tashqari azot yoki yupqa qatlam himoyali transformatorlar uchun moy
gazini axvoli va moy ustki fazosi gaz tarkibi qo‘shimcha nazorat qilinadi.
Ishchi davrda (13 ÷ 220 kV kuchlanishli transformatorlar uchun 3
kun va bir oydan keyin, 330 kV va undan katta kuchlanishli
transformatorlar uchun uch oydan keyin) sinov xuddi ishga tushirishdan
oldin qilingan sinovday qilinadi. Bundan tashqari, 13
kV va undan yuqori
kuchlanishli barcha transformatorlar uchun ishga tushgandan keyin uch
kundan so‘ng va keyin 14 kundan, 1, 3 va 6 oydan so‘ng moyda erigan
gazlarni xromatografik tahlil qilinadi. Keyingi ishlatishda davriy odatiy
ta’mirlashga to‘g‘ri keladigan moy sinovi o‘tkaziladi.
Bevosita transformator moyi kontakti yoki moy to‘ldirilgan kirish
izolyasiyasi havo atmosferasi bilan moyni asta –sekin kislorod bilan
to‘yinishga va qattiq izolyasiyani ham,
moyni ham namlanishga olib
keladi.
Namlanish natijasida moyni elektr mustaxkamligi kamayadi va
kislorod bilan to‘yinish esa achish (eskirish) jarayonini tezlashtiradi.
Moydan namlikni yo‘qotish uchun quyidagi usullardan foydalaniladi:
moyni markazdan qochma kuch ta’sirida mexanik ravishda ajratish,
filtrlash va singdirish qurilmasi yordamida moyni quritish.
Transformatorlar ishlatish jarayonida moyni namlik va eskirishdan
himoya qilish uchun, uning konstruksiyasida
maxsus qurilmalar
qo‘llaniladi: kengaytirgich, havo orqali quritkich, adsorbsion va
termosifon filtrlar (5.4-rasm), azot yoki yupqa qatlam himoyalar.
Bundan tashqari, moy stabilligini oshirish uchun
maxsus antiachish va
stabillovchi prisadkalar ishlatiladi.
Adsorbsion moy filtrlari sirkulyasiyasi (S) majburiy, moy va havo
sirkulyasiyasi majburiy haydalgan (DS) tizimli sovitish filtrlari orqali
majburiy moy sirkulyasiyasini ta’minlaydigan
transformator moyini
ishlatish jarayonida uzluksiz qayta tiklash uchun qo‘yilgan. SHunga
o‘xshash filtrlar tabiiy moyli (M) va havo majburiy haydalgan (D)
sovitish tizimli transformatorlarda, qizigan va sovigan moylar zichligi
farqi tufayli filtrda termosifonli deb nomlanadigan
moy sirkulyasiyasi
ta’minlanadi. Termosifonli filtrda sorbentlar miqdori transformator moyi
massasini 1% tashkil etadi.
YUpqa qatlam himoya qurilmalari prinsipi namlikni, izolyasiyadan
gaz va moyni to‘la olib tashlash, hamda transformator ish vaqtida moy
harorati o‘zgarishini kompensatsiyalash uchun xizmat qiladigan,
o‘rnatilgan elastik sig‘imni zichlash tushuniladi. Kengaytirgich ichiga
osilgan bu sig‘im, moy va kengaytirgich ichki yuzasiga mahkam taqab
yopishtiriladi (5.5-rasm) va moyni atrof – muhitdan zichlashni
ta’minlaydi. Bir vaqtda elastik sig‘imni
ichki kovagi patrubkadan
atrofdagi havo bilan havo sovitkich, ichki yuzasidagi namlikni
to‘planishini oldini oladigan orqali ulangan.
Azotli himoya shundan iboratki, moy
va izolyasiyalardagi mikro
bo‘shliq, ulardan havoni mutlok olib tashlanganligidan hosil bo‘lgan,
hamda moy ustidagi havo o‘rniga quruq azot gazi bilan to‘ldirilib va
transformator ish vaqtida moy harorati o‘zgarishini kompensatsiyalash
uchun xizmat qiladigan (5.6-rasm), atrof – muhitdan yumshoq
rezervuarlar yordamida zichlanadi.
5.4-rasm. Termosifon filtr
1 – sorbentni yo‘qotish
bunkeri; 2 – to‘rli metal panjara; 3 – silikagel (sorbent); 4 – filtr
korpusi; 5 – silikagel uzatish bunkeri; 6 va 7 – bakka ulaydigan
naychalar
