Tuproqning fizik-mexanik xossalarini aniqlash

TUPROQNING PLASTIKLIGI

Nam tuproqning har qanday tashqi kuchlar ta’sirida o‘z yaxlitligini buzmagan holda shaklini o‘zgartirishi va buni mexanik kuchlardan keyin ham saqlab qolish xususiyatiga tuproqning p l a s t i k l i g i deyiladi. Plastiklik odatda nam holdagi soz, qumoq va qisman qumloq tuproqlar uchun xarakterli. Quruq tuproq plastiklikka ega emas. Yuqori namlik bo‘lganda ham tuproq oqadigan holga keladi va plastikligini yo‘qotadi.

Tuproq namligiga ko‘ra (Atterberg bo‘yicha) plastiklikning quyidagi konstantalari ajratiladi:

1. Plastiklikning yuqori chegarasi – shunday namlik hisoblanadiki, unda standart (76 g) konussimon metall moslama o‘z og‘irligi bilan tuproq orqali 10 mm chuqurlikgacha kirib boradi.

2. Plastiklikning quyi chegarasi – tuproq namunasini 3 mm ga qadarli ip holida eshilganda, unda ajralib ketishlar ro‘y bermaydigan holatdagi namlikdir.

3. Plastiklik soni (miqdori) – plastiklikning yuqori chegarasi bilan quyi chegarasi o‘rtasidagi farq hisoblanadi. Bu farq qanchalik yuqori bo‘lsa, tuproq va gruntning plastikligi ham shuncha kattadir.

Tuproqlar plastiklik soni bo‘yicha quyidagi to‘rt kategoriyaga (Atterberg bo‘yicha) bo‘linadi: