Umumiy kimyo O‘rta ta’lim muassasalarining 1-sinfi va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quvchilari uchun darslik 1- nashri O‘zbekiston Respublikasi

Gidrolizga ta’sir etuvchi omillar	Gidroliz reaksiyasini tezlashtiradi
Gidroliz reaksiyasini sekinlashtiradi
Eritmaning konsentratsiyasi	Konsentratsiyani kamaytirish ya’ni suv qo‘shish	Konsentratsiyani oshirish ya’ni suvni bug‘latish
Harorat	Haroratni ko‘tarish	Haroratni kamaytirish
Eritmaning muhiti	Eritma muhitiga nisbatan teskari muhitga ega bo‘lgan modda qo‘shish	Eritma muhitiga mos modda qo‘shish

Vodorod ko‘rsatkich. (pH)

Suv juda kuchsiz elektrolit bo‘lib, juda oz miqdorda vodorod va gidroksid ionlariga ajraladi. Suvning ionlanish tenglamasini quyidagicha yozamiz: H₂O ↔ H⁺ + OH^–. Bu ionlarning teng miqdorda bo‘lishi neytral muhitni ta’minlab beradi.

Eritmada H⁺ ionlari ko‘p bo‘lsa, muhit kislotali bo‘ladi. Aksincha, OH^– ionlari ko‘p bo‘lsa muhit ishqoriy bo‘ladi. Kimyo fanida eritma muhiti quyidagi jadval yordamida ifodalanadi. Bu jadval H⁺ ionlari miqdoriga asoslangan

Tibbiyotda pH ko‘rsatkichi muhim ahamiyatga ega. Sog‘lom organizmdagi suyuqliklarning pH qiymati quyidagicha: Qonning pH ko‘rsatkichi 7,4 ga, hazm jarayonida oshqozonning pH 1,5-2 ga, so‘lakda esa tinch holatda pH 5–8 ko‘rsatkichlari orasida o‘zgaradi. Bu ko‘rsatkichlarning o‘zgarishi inson tanasida ma’lum bir kasallik borligini ko‘rsatadi.

Ayrim tuzlarning suvdagi eritmasining indikatorlarga munosabati:

Tuzlarning eritmalari	Tuz eritmalarining indikatorlarga ta’siri
	Lakmus	Fenolftalein	Metil zarg‘aldog‘i
Kaliy nitrat (pH=7)	Rangi o‘zgarmaydi	Rangi o‘zgarmaydi	Rangi o‘zgarmaydi
Alyuminiy nitrat ( pH <7)	Qizaradi	Rangi o‘zgarmaydi	Pushti
Natriy karbonat ( pH >7)	Ko‘karadi	To‘q qizil	Sariq